Dikkat Dağınıklığı Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Dikkatini bir noktaya toplayabilmek ve odaklanabilmek, günümüzün hızlanan ve gelişen dünyasında her insan için oldukça zorlaşmıştır. 

İnsanların zihinlerinde dolaşan düşünce sayısı, uzak noktalara ulaşma imkanı, meslek hayatının yoğunluğu vb. faktörler bu denli artmış ve hayat hızlanmışken her insanın yalnızca o an odaklanması gereken şeye odaklanmasını beklemek haksızlık olacaktır. Ancak bazı insanlarda dikkatini toplayamamak ve odaklanamamak kronikleşmiş bir hale gelebilmektedir. 

Dış faktörlerin yanında bazı iç faktörlerden de etkilenen bu kronikleşmiş dikkat dağınıklığı, kişiler için en basit günlük aktiviteleri ve hatta karşılıklı iletişimi dahi oldukça zor bir hale getirebilir. 

Dikkat dağınıklığı günümüzde oldukça artış gösteren ve birçok insanın şikayet ettiği bir sorundur. 

Dikkat dağınıklığı; her insanın zaman zaman yaşayabildiği, dikkatini toplaması gereken noktaya toplayamama ve odaklanamama durumudur ve dikkat eksikliği dediğimiz psikolojik bozukluktan farklıdır. Zira dikkat eksikliği; dikkat dağınıklığının belirli faktörlerle kronik bir durumda olması ve süreklilik arz etmesi ile oluşur. 

Dikkat Dağınıklığı ve Odaklanma Sorunu Arasındaki Farklar Nelerdir?

Dikkat dağınıklığı her ne kadar odaklanma sorunu ile özdeşleşmiş ise de bu ikisi birbirinden farklıdır. Odaklanma sorunu ile dikkat dağınıklığını birbirinden ayıran temel nokta; esasında dikkat dağınıklığının, odaklanma sorununun bir belirtisi olmasıdır. 

Bu da karşımıza odaklanma sorununun daha kapsamlı bir psikolojik sorun olduğu ve dikkat dağınıklığının bağımsız olarak ya da odaklanma sorununun bir parçası olarak karşımıza çıktığı sonucunu çıkarır. 

Yani dikkat dağınıklığı yaşayan her birey elbette odaklanma sorununa sahip değildir ancak diğer belirtileri ile birleştiğinde dikkat dağınıklığı, bireyin odaklanma sorununa sahip olduğunu gösterebilecektir. 

Öte yandan odaklanma sorununa sahip bireylerde ise dikkat dağınıklığının bir belirti olarak görülmesi ihtimali oldukça yüksektir. Ayrıca odaklanma sorunu; dikkat dağınıklığının yanında unutkanlık, aşırı hareketlilik, sürekli görevler üstlenerek birinden diğerine atlama gibi başka bazı belirtilere de sahiptir. 

Dikkat Dağınıklığının Nedenleri?

Dikkat dağınıklığı dış faktörler, genetik faktörler, karakteristik özellikler gibi birçok farklı faktörün etkisi ile oluşabilecek bir durumdur. En sık karşımıza çıkan dikkat dağınıklığı nedenleri ise şöyledir: 

• Kişinin yoğun bir hayat temposuna sahip olması
• Kişinin stresli bir dönemden geçiyor olması
• Kişinin odaklanma sorununa sahip olması
• Kişinin bazı karakteristik özellikleri
• Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu
• Meslek hayatı, hızla değişen dünya gibi dış faktörler

Dikkat Dağınıklığının Belirtileri

Dikkat dağınıklığı her ne kadar dikkati olması gereken bir noktaya verememek belirtisi ile özdeşleşmiş ise de kişiden kişiye değişen bazı belirtilere de sahiptir.

Bu belirtiler genellikle yaş grubu, cinsiyet, meslek gibi özelliklere göre değişkenlik gösterse de genel olarak şöyle sıralanabilir:

• Kişilerin isimlerini hatırlamakta zorlanmak
• Sürekli olarak birden fazla eylemi eş zamanlı olarak yapmaya çalışmak
• Uzun süreli dizi ve filmleri izlemekte zorluk yaşamak
• Gazete, dergi, kitap vs. okuyamamak
• Bir fikir üzerine uzun soluklu düşünememek
• Dışarıdan gelen uyaranlara karşı çok hassas olmak
• Çocuklarda derslere ve ödevlere odaklanamamak
• Çalışan yetişkinlerde işe odaklanmakta zorlanmak

Dikkat Dağınıklığı İle Başa Çıkma Yöntemleri

Dikkat dağınıklığı her ne kadar günümüzde yaşamın oldukça hızlı ve değişken bir hal alması nedeniyle sıklıkla görülen bir sorun haline gelse de aynı nedenlerden dolayı hayatı oldukça zor bir hale de getirmektedir. 

Zira bu hızlı ve değişken dünyaya adapte olmanın en önemli gerekliliği dikkatini toplamayı ve ana odaklanmayı öğrenmektir. Hal böyle olunca kişiler yaşadığı dikkat dağınıklığından kurtulmanın ve ana odaklanmanın yollarının arayışı içine girmişlerdir. 

Dikkat dağınıklığından kurtulmanın yöntemleri bize göre şöyledir:

• Gıdalar psikolojimiz üzerinde oldukça etkili olduğu gibi zihinsel aktivitelerimizin düzeni ve sağlığı açısından da oldukça önemlidir. Dolayısıyla beslenme düzeninizi iyileştirmek bu konuda size yardımcı olacaktır. 
• Omega 3 yönünden zengin gıdalar dikkat üzerinde etkilidir. Dolayısıyla dikkatinizin kolay dağıldığı bir dönemde iseniz omega 3’ü daha sık alabileceğiniz besinleri tüketebilirsiniz. 
• Meditasyon, yoga, nefes egzersizleri ve farkındalık egzersizleri bizce her bireyin hayatına katması gereken ve ana odaklanmak, dikkatini toplamayı öğrenmek gibi birçok faydaları olan egzersizlerdir. Siz de bu egzersizleri günlük hayat rutininize dahil ederek kendinize birçok yönden katkıda bulunacağınız gibi dikkatinizi toplamayı da öğrenebilirsiniz. 
• Uyku düzeni de tıpkı beslenme düzeni gibi psikolojik ve zihinsel sağlık üzerinde oldukça etkilidir. Uykusunu yeterince alamayan kişilerin günlük hayat aktivitelerine odaklanması çok zor olacaktır. Dolayısıyla yeterli ve verimli uyumaya özen göstermelisiniz. 
• Spor; hayatınıza birçok getiride bulunacak ve bunun yanında dikkatinizi bir noktaya verebilmek konusunda size oldukça yardımda bulunacaktır. 

Dikkat Eksikliği Bozukluğu (DEB) ve Dikkat Dağınıklığı Arasındaki Farklar Nelerdir?

Dikkat eksikliği ile dikkat dağınıklığı her ne kadar aynı durumun farklı kelimeler ile ifade edilişi gibi görünse de; aslında iki farklı durumdur ve bu iki durumu birbirinden ayıran bazı noktalar bulunmaktadır. 

Dikkat eksikliği ve dikkat dağınıklığını birbirinden ayıran noktaları şöyle sıralayabiliriz:

• Dikkat dağınıklığı dönemsel olarak her bireyin yaşayabileceği bir sorunken, dikkat eksikliği daha çok hiperaktivite bozukluğu ile beraber görülen bir psikolojik rahatsızlıktır.
• Dikkat dağınıklığında çoğu zaman geçici ve daha hafif şiddetli belirtileri gözlemlenirken dikkat eksikliğinde daha yoğun şiddetli belirtiler gözlemlenir ve bu belirtiler çoğu zaman profesyonel destek almadan geçmez.
• Dikkat eksikliği sıklıkla küçük yaşlarda başlayan ve ilerleyen dönemlerde devam eden bir problem iken, dikkat dağınıklığı her kişinin zaman zaman yaşayabileceği bir sorundur.
• Dikkat dağınıklığı kişinin uygulayabileceği yöntemler veya başvuracağı profesyonel destek ile düzelebilirken dikkat eksikliği ilaç tedavisi dahi gerektirebilecektir. 

Dikkat Dağınıklığını Azaltmak İçin Ne Yapabiliriz?

Her insan odaklanması gereken noktaya dikkatini daha iyi vermeyi ve yaptığı bir işte dikkat dağınıklığı kaynaklı hataları olmamasını ister. 

Başarılı bir insan olmanın ya da günlük hayatında aksilikler yaşamamanın bir sebebi de dikkatini olması gereken noktaya verebilmekten geçer. Ancak herkes dönem dönem dikkat dağınıklığı yaşayabilecektir ve bu oldukça normaldir. 

Böyle durumlarda kişinin ilk yapması gereken neden dikkatinin dağılmış olabileceğini sorgulamaktır. Bunun için, her ne kadar kişiden kişiye değişse de; uyku düzeni, beslenme düzeni, hayatındaki streslerin ne yoğunlukta olduğu ve etkilerinin düzeyi, meslek ya da eğitim hayatındaki tempo gibi birçok faktör gözden geçirilebilir. 

Bir sonraki adım ise dikkat dağınıklığına neden olduğu tespit edilen sorunun üzerine iyileştirme çalışması yapmaktır. Sorun ortadan kaldırılamıyorsa da en azından bu sorunun etkileri azaltılarak dikkat dağınıklığı azaltılabilir.

Bununla birlikte meditasyon, yoga, nefes ve farkındalık egzersizleri, spor, okuma egzersizleri gibi dikkati artırmaya yönelik aktivitelerden faydalanmak ve gerekirse profesyonel destek almak da dikkat dağınıklığının azaltılmasına yardımcı olacaktır. 

Dikkat Dağınıklığını Azaltmak İçin Günlük İpuçları

Dikkat dağınıklığını azaltmak için günlük hayatınıza ve rutininize dahil edebileceğiniz bazı ipuçları şöyledir:

• Yürüyüş yapmak
• Düzenli okuma yapmak
• Uyku öncesi meditasyon ve olumlama yapmak
• Günlük tutmak
• Nefes egzersizleri yapmak
• Ceviz, somon, chia tohumu gibi omega 3 yönünden zengin besinler tüketmek
• 6-8 saat arası, tamamen ışıksız ortamda uyumak
• Günlük öğünleri aksatmamak

Dikkat Dağınıklığının Çocuklar ve Gençler Üzerindeki Etkileri Nelerdir?

Dikkat dağınıklığı dönem dönem tıpkı her yetişkinin başına gelebileceği gibi çeşitli faktörlerle çocuk ve gençlerin de başına gelebilecektir. 

Üstelik dikkat dağınıklığı; çocuklar üzerinde de önemli etkilere sahiptir. Çocuklarda dikkat dağınıklığı aileler tarafından üzerine gidilmez ve başa çıkılmazsa kronik bir hal alabilecektir. Bu da çocuğun eğitim hayatını ve öğrenme gücünü oldukça negatif etkiler. 

Çocuk derslere dikkatini veremez ve dersin süresi boyunca öğretmenini odaklanarak dinleyemez. Bu da o derste öğrenilenleri anlamasına ve pekiştirmesine engel olur. 

Ayrıca dikkat dağınıklığı çocuk veya gencin bir hobi edinmesine, kendini geliştirmesine veya yetenekleri üzerine aktiviteler yapıp çalışmasına da engel olur. 

Çoğu zaman arkadaşları ile oyun oynarken ya da sohbet edip vakit geçirirken dahi dikkat eksikliği çocuğa veya gence olumsuz yansıyacaktır. Bu da dikkat dağınıklığının sosyal yaşamı dahi olumsuz etkileyebileceğinin bir göstergesidir.