Alkol ve Uyuşturucu Bağımlılığı

Birçok psikolojik bozukluğun nedeni ve sonucu olabilecek potansiyelde bir sorundur bağımlılık. İnsan beyninin çalışmasını da baskıladığı göz önüne alındığında modern toplumun en büyük problemlerinden biri olduğu gerçeği göz ardı edilmemelidir. 

Peki bir insan neden kendine zarar verdiğini bildiği halde bu maddelerin bağımlısı olur? Bu sorunun ve daha fazlasının cevabını yazımızda bulabilirsiniz. 

Alkol Bağımlılığı Nedir?

Bağımlılık, bireyin kötü etkilenmesine neden olan ve bireyin de bu kötü etkinin farkında olduğu halde bırakamadığı durumları anlatan bir bozukluktur. Alkol bağımlılığı, bağımlılık türlerinden biridir ve bireyin gün içinde devamlı olarak alkol tüketmek istemesi, aşırı miktarda alkol tüketmesi, tüketmediğinde yoksunluk sendromu belirtileri göstermesidir. 

Birey, gün içinde belirli bir süre alkol almadığında büyük bir stres yaşar ve kendini çok kötü hisseder, alkol alma ihtiyacı duyar. Alkol almadığı zamanlar genellikle sinirli bir ruh haline bürünür ve mutsuz, depresif, karamsar hisseder; yoksunluk çektiği için ruhsal açıdan oldukça çökebilir.

Keyfi olarak alkol almak ya da alınan alkol miktarının küçük görülmesi alkol bağımlılığının fark edilmesine gölge düşürücü olabilir. Bireyler genellikle bağımlı olduğunu kabul etmezler, zevkine içtiklerini ve bünyelerinin sağlam olduğunu söylerler. Fakat alkol alınmadığında ortaya çıkan belirtiler bağımlılığın fark edilmesini sağlayabilir.

Alkol Bağımlılığı Nedenleri

• Bireyin yaşadığı travmalar, maddi sıkıntılar, ayrılık ya da kayıplar kısacası sıkıntılı bir dönem içerisinde veya sonrasında alkole eğilimin artmasına neden olabilir. Alkol bağımlılığı keyfi olarak da çok görülse de insanların kendilerince bir sebep bulup bağımlı olduğu da sık görülmektedir.

• Her sıkıntı gibi alkol bağımlılığının da altında çocukluk dönemi yatıyor olabilir. Çocukluk dönemimin çocuk için acı verici olması ve olumsuz bir dönem olarak hatırlanması çocuğun yetişkinlik döneminde alkole yönelimini artırmaktadır. 

  Çocukken yaşanan taciz ya da tecavüz olayları, aile içi şiddet, istismar, ölüm, kaza, ihmalkarlık vs. gibi çocuk için yaralayıcı ve üzücü olaylar çocukta travma oluşturur ve bu travma ile büyüyen çocukların yetişkinlik dönemlerinde alkole başlama ve alkol bağımlılığı sıklığının travmalara maruz kalmayan çocuklara göre daha fazla olduğu kanıtlanmıştır.

• Kişinin sadece çocukluk dönemi değil yetişkinlik döneminde yaşadığı olumsuz birçok olay da alkole eğilimini ve bağımlı olma ihtimalini artırmaktadır. Kişi, yetişkinlik döneminde genellikle ayrılık, kayıp, ölüm nedenlerinden dolayı alkolü bir kaçış noktası olarak görmekte ve başlayıp bağımlı olmaktadır. 

  Bunlar dışında bireyin yaşadığı maddi sıkıntı da alkole başvurma nedeni olabilmektedir. Kişi, yaşadığı maddi sıkıntıyı kafasına oldukça takar ve bunalıma girer. Bu düşüncelerden kurtulmak için de alkolü bir kaçış rampası olarak görür ve alkolün bu düşüncelerden sıkıntılardan uzak tuttuğunu düşünür. Alkol almaya devam ettikçe de maddi sıkıntıları artarak devam edecektir ve bu bir kısır döngü haline gelecektir.

• Depresyon, alkol bağımlılığın bir sonucu olduğu gibi bir nedeni de olabilir. Özellikle asosyallik ve depresyonun beraber görüldüğü bireylerde alkol tüketme ve bağımlılık oranı oldukça yükselir. Birey, zaten mutsuz ve karamsar bir ruh halindedir, mental olarak oldukça sıkıntı çeker ve bu sıkıntıdan kurtulmak için alkolü çözüm olarak görebilir. 

Alkol Bağımlılığı Belirtileri

• İçilen alkol miktarının her geçen gün yetmemeye başlaması ve her gün artırılması
• Elinde olan paranın çoğunluğunun alkole verilmesi sebebiyle maddi sıkıntıların çekilmesi, maddi yetersizlik
• Yoksunluk belirtilerinin alkol almadığı zamanlar görülmesi. Yoksunluk belirtileri terleme, ağız kuruluğu, odaklanamama, titreme gibi fiziksel belirtilerdir. 
• Kişi, alkolün gündelik hayatını ve sağlığını ne kadar olumsuz etkilediğinin farkında olsa dahi bırakmaz, alkol kullanmaya devam eder.
• Alkol kullanımı çevresindeki insanları, ailesini, görevlerini, iş hayatını aksatmasına neden olur. Kişi, sorumluluklarını yerine getirmez.
• Sürekli olarak alkol tüketmek hafızayı kötü yönde etkileyebilir. Bireyler, günler öncesini hatırlamakta güçlük çekerek başlar, ilerleyen zamanlarda yirmi saniye önce duyduğu şeyi hatırlamayabilir.
• Alkol tüketmenin bireyler üzerinde kaygıyı azaltıcı etkisi olduğu için cinsel uyarıcı etkisi de vardır. Alkol bağımlısı olan bireylerde alkol almadan kalabalık ortamlara girmeme ya da cinsellik istememe görülebilir.
• Kişi, alkol tüketmek amacıyla kendini çevresinden ve insanlardan uzak tutmaya başlar, kendini yalnızlaştırır. 
• Birey, alkolü bırakmak için çaba gösterebilir ama genellikle olumsuz sonuçlanır ve bu çabanın sonunda birey tekrardan alkole başlar.

Alkol Bağımlılığı Nelere Yol Açar? 

Bağımlılık, genel olarak kişiye uzun vadede zararlı olan ve sağlıksız bir hale gelerek kişiyi büyük sıkıntılara sokan bir durumdur. Bir de üstüne hem sağlık açısından hem maddi hem de manevi açıdan zararlı olan alkol bağımlılığı, kişiyi içten içe tüketebilir. Alkol bağımlılığı bireyi her açıdan uçuruma sürükler de denilebilir.

• Alkolün sonuçları düşünüldüğünde genellikle akla ilk sağlık sorunları gelmektedir. Vücuda toksik etkisi bulunan alkol, sürekli alınmaya başlandığında özellikle de alkolü temizlemek için uğraşan karaciğere büyük ölçüde zarar verir. Karaciğer hastalıkları için en büyük risk faktörlerindendir alkol. 

  Sadece karaciğer için değil tüm vücuda oldukça büyük darbeleri olabilmektedir. Kişide ciddi sağlık sorunları, reflü, cinsel işlev kaybı, bilinç bulanıklığı alkol koması gibi sorunlara hatta ölüme bile yol açabilir.

• Alkol, fiyat açısından da alınması ve ulaşılması zor bir içecektir. Bağımlı olan bireyler, her ne kadar maddi açıdan sıkıntı çekse de alkole para vermekten çekinmezler. Bu da olan maddi sıkıntının çok daha kötüleşmesine, maddi sorun olmasa dahi maddi sıkıntıların çekilmesine yol açacaktır.
• Sosyal açıdan da birey için oldukça kötü etkileri vardır. Birey, gününün çoğunu alkol alarak geçirmeye başlayacaktır ve çevresindeki insanlardan uzaklaşıp yalnız olacaktır.
• Alkol, sadece fizyolojik sağlığı değil psikolojik sağlığınızı da oldukça olumsuz etkileyecektir. Alkol bağımlılığı olan bireylerde psikolojik rahatsızlıkların görülme ihtimalinin daha fazla olduğu görülmüştür. Bunların başında da depresyon gelmektedir.

Alkol Bağımlılığı Tedavisi

Alkol bağımlılığı tedavisi olmayan bir sorun değildir, tedavi edilebilmektedir fakat kolay bir süreç olmayacaktır. Çoğu alkol bağımlısı birey tamamen batmadan yardım istememektedir, tedaviye başlayan bağımlı bireylerde de tedaviyi bırakma oranı oldukça fazladır. Alkol bağımlılığını tedavi etmek için birden çok basamak gerekebilmektedir. 

Öncelikli olarak hastanın tedaviye başladığı süreçten sonra alkol kullanmaması gerekir, bu aşama arındırma aşamasıdır. Sonrasında kişi, fiziksel rehabilitasyon merkezine gidebilir. 

Alkolü bırakma sürecinde ve sonrasında ise bireyler psikoterapi almalıdır. Bırakma meselelerinin yanında kişide ortaya çıkan yoksunluk semptomları olan uykusuzluk, titreme, bulantı, sinirlilik hali gibi durumlar içinde ilaç verilebilmektedir. Ülkemizde bağımlılıkla mücadele kapsamında özel hastaneler mevcuttur, yeşilay gibi kurumlardan da destek alınabilmektedir.

Uyuşturucu Bağımlılığı Nedir? 

Bir diğer bağımlılık türümüz de savaş ve mücadele içinde olduğumuz uyuşturucu bağımlılığıdır. Uyuşturucu bağımlılığı, bireyin günlük yaşamının aksamasına neden olan, kendisini ve çevresindeki insanları oldukça kötü etkileyecek ve kişiyi çevresinden uzaklaştıracak derecede madde alması ya da devamlı olarak madde alma isteği olmasıdır. 

Alınan miktarlar günden güne bireye yeterli gelmez ve her gün birey madde dozunu artırır. Uyuşturucu bağımlılığı oldukça riskli bir bağımlılıktır. Ani ölümler madde alımında oldukça sık görülmektedir fakat birey bunu bilmesine rağmen madde kullanmaktan vazgeçmemektedir. 

Bu maddeler oldukça çeşitlidir ve hepsi uyuşturucu etkide bulunmaktadır. Bu maddeler esrar, eroin, kokain, mescain, bonzai, ekstazi, taş kokain(crack kokain), ketamin, metamfetaminler ve amfetaminlerdir. Bu maddeler birey üzerinde hem uyuşturucu hem de keyif ve mutluluk verici etki yaratır. Bir kez alınmaları bile bağımlılığa sebebiyet verebilmektedir. 

Uyuşturucu Bağımlılığı Nedenleri

• Madde kullanımının genç yaşta görülmesinin en etkili sebeplerinden biri arkadaş grubudur. Madde kullanan arkadaşlara özenme veya sürekli olarak onlarla vakit geçirmek bireyin de denemesine ve kendini birden bağımlı bir halde bulmasına yol açar.

  Genellikle arkadaşların sarf ettiği, ‘’Bir kereden bir şey olmaz.’’, ‘’Ana kuzusu!’’ gibi bireyi gaza getirecek cümleler de maddeye eğilimi artırmaktadır. Çok etkili bir risk faktörü olsa da aynı zamanda değiştirilebilir bir risk faktörüdür.

• Bireyin içinde bulunduğu sıkıntılı durumlar ve yaşadığı zorluklar, geçmişindeki ya da o an maruz kaldığı travmalar, ailesel sorunlar ve maddi sıkıntılar da kişinin maddeye yönelmesinde bir etkendir. Kişinin sahip olduğu depresyon, asosyallik vs. gibi ruhsal sıkıntılar da kişinin madde kullanımına itmede bir etken olabilmektedir.
• Bunların yanı sıra günümüzde uyuşturucu maddelere ulaşmak oldukça kolaylaşmıştır. Kişinin bu maddelere kolay ulaşabiliyor olması ve deneme merakı da madde kullanımını ve bağımlılığının oluşmasına bir zemin hazırlar hale gelmiştir.

Uyuşturucu Bağımlılığı Belirtileri

• Birey, çoğunlukla uyuşturucu maddenin etkisindedir ve kendini kontrol edemez.
• Sürekli olarak sinirlilik hali vardır, etrafına ve herkese karşı saldırgan tutumlar gösterir.
• Madde kullanmayan arkadaşlarıyla görüşmeyi azaltır ve bir süre sonra keser; madde kullandığı arkadaş grubuyla sürekli olarak vakit geçirmeye başlar.
• Ailesine karşı hoş olmayan tutumlar takınır, ailesinden uzaklaşır ve arasına mesafe koyar.
• Birey, gün içinde devamlı farklı ruh hallerine bürünür. Ani ruh değişimleri de sık gözlenir.
• Madde etkisinde olmadığı zamanlar kendini huzursuz hisseder ve gergin olur.
• Yemek yemeyi azaltır. Maddenin etkisiyle iştahta azalma olur.
• Birey eskisine oranla çok daha fazla para harcar.
• Uyku problemleri yaşamaya başlarlar, uykusuzluk sık görülür.
• Madde alınmadığı zamanlar kriz görülür.
• Kilo kaybı, soğuk terleme, gözlerde kızarıklık ve ellerin titremesi uyuşturucu bağımlılarında görülen fiziksel belirtilerdir.

Uyuşturucu Bağımlılığı Nelere Yol Açar?

• Uyuşturucu madde kullanımı kişinin kendisine hakimiyetinin tamamen kaybolmasına neden olur. Ve kişi, kendini kaybetmiştir. Bu bireyler aklını kullanamazlar ve kişi normal davranışlarından uzaklaşır. Algılarında bozulmalar ortaya çıkar, odaklanması bozulur ve dengesiz davranışlar sergilemeye başlar. 
• Kişinin sosyal çevresi ve ailesiyle arasında ciddi sıkıntılar oluşmaya başlar. Çevresindeki insanlara karşı kötü davranır, saldırgan olmaya başlar ve madde kullanımına engel olmaya çalışan kişilere karşı düşman olur. 
• Madde kullanımı, maddi açıdan da bireyi sıkıntıya sokmak için birebirdir. Madde alabilmek için birey büyük paralar döker, sürekli olarak maddeye para verir ve ihtiyaçlarını bile düşünmez hale gelebilir. Bunların sonucunda parası yetmediği için ailesine ya da çevresindeki insanlara da maddi manevi zarar verebilir, hırsızlığa dahi başvurabilir.

• Hepsinin yanında kişinin hem fiziksel hem de ruhsal sağlığı büyük tehlike altındadır. Madde kullanan bireylerde depresyon, şizofreni, kişilik bozukluğu vs. gibi sıkıntıların görülme olasılığının arttığı bildirilmiştir. 

  Uyuşturucu maddeler, kişinin hem vücudunu hem de psikolojisini çürütür. Aşırı doz alımına bağlı olarak ya da kişinin bünyesinin kaldırmamasına bağlı olarak ani ölüm de madde bağımlılığının yüksek oranda görülen bir sonucudur.

Uyuşturucu Bağımlılığı Tedavisi

Uyuşturucu bağımlılığı belki de bırakması en zor olan bağımlılık türüdür. Bireyler bırakma sürecinin beraberinde getirdiği acı ve zor sürece dayanamayarak tekrardan maddeye başvurabilmektedir. Ama her sabrın sonu selamettir. 

Süreç her ne kadar sancılı olursa olsun sonucu bu sürece oldukça değecektir ve geriye dönüp bakıldığında iyi ki demek yüzünüzde bir gülümseme oluşturacaktır. 

Hasta bireyin eski haline dönmesi söz konusu değildir, burada bir iyileşme sürecinden bahsetmek daha doğru olacaktır. Tedaviye ilk olarak hastanın bir kliniğe yatırılması ve toplumdan izole edilmesi ile başlanmaktadır. Bu klinikte tedavisi gerçekleşecektir. 

Bundan sonra ikinci aşama olan detoksifikasyon aşamasına geçilir, bu aşamada amaç vücuttan maddenin temizlenmesidir. Hastanın madde ile alakası tamamen kesilir, ortaya çıkacak yoksunluk semptomlarını azaltmak ve kontrol altına almak için de daha düşük dozda bağımlılık yapan ilaçlar hastaya verilir. 

Bu aşamadan sonra ise en uzun süren rehabilitasyon aşamasına geçilir. Bazı hastalar yıllar süren rehabilitasyon dönemi geçirebilir. Bu aşama bireyin madde kullanımına neden olan psikolojik sorunlar anlaşılmaya çalışılır ve bunları ortadan kaldırmak hedeflenir. 

Alkol ve Uyuşturucu Bağımlılığı ve Terapi

Terapi, alkol ve uyuşturucu bağımlılığının tedavi sürecinde çok etkilidir. Psikoterapi almayan bireyler tedavi görseler dahi sonrasında genellikle tekrar başlama girişiminde bulunmaktadırlar. 

Psikoterapi alan bireyler, alkole veya uyuşturucuya başlama nedenlerini sorgularlar, fark ederler ve bu sorunları çözüme kavuşturmak için bağımlılıkların doğru tercih olmadığını anlarlar. Alkol ya da uyuşturucu madde etkisi altında olmadan da hayatın güzel olduğunun ve mutlu olabileceğinin farkına varırlar. 

Terapi, bu bireylerin ruh sağlığına bir ilaçtır. Birçok terapi türünden faydalanabilirler. Bağımlılık olaylarının en çok işlendiği grup terapileri de bireyler için oldukça etkili bir terapi türüdür. Başaran bireyleri görmek bireyin tedavi sürecinde motive olmasına büyük katkıda bulunur. 

Eğer siz veya çevrenizden herhangi biri bu bağımlılıklarla mücadele ediyorsanız psikoterapi desteği almayı unutmayın.