Testosteron Nedir? Etkileri Nelerdir?

Her ne kadar yaygın olan düşünce testosteronun yalnızca erkeklerde salgılanan bir hormon olduğu yönünde ise de kadınlarda da üretilen cinsiyet hormonudur. 

Hipotalamus tarafından üretildiği bilinen testosteron aslında hipotalamus tarafından salgılanan GnRH hormonunun neden olduğu, hipofiz bezinde salgılanan, LH hormonunun ürettiği Leydig hücreleri tarafından üretilir. Testosteron salgısı erkeklerde testislerde, kadınlarda ise az miktarda olacak şekilde böbrek üstü bezleri ve yumurtalıklarda salgılanır.

Kadınlarda da salgılanan bir hormon olduğunu kabul etmekle beraber daha çok erkek cinsiyet özelliklerinin gelişiminde rol oynadığını da bilmemiz gerekir. Özellikle sperm üretimine katkısı nedeniyle erkek cinsiyet hormonu olarak bilinen testosteron aynı zamanda cinsel dürtüler, kas kütlesi, kemiklerin sağlığı, yağ oranı, kıllanma, erkek cinsel organının gelişimi gibi pek çok alanda göreve sahiptir. 

Testosteron özellikle ergenlik çağında salgısını oldukça arttıracaktır. Özellikle erkeklerde ergenlik çağında cinsel dürtülerdeki artış, kas kütlesi ve boy uzunluğundaki artış da testosterondaki artışı ispatlar niteliktedir. 

Testosteron üretimi arttığında kişide yaşananlar ise şöyle sıralanabilir:

• Ses kalınlaşır
• Boy uzar
• Bıyık ve sakal çıkar; kıllanma artar
• Penis büyür
• Kas kütlesi artar
• Cinsel dürtüler ve cinselliğe olan ilgi artar
• Vücuttaki yağ dağılımı düzenlenir
• Kemiklerdeki güç artar

Testosteron Seviyeleri Nasıl Etkilenir?

Testosteron seviyesinde düşüşe ya da artışa neden olan birçok farklı faktör bulunmaktadır. 

Elbette kişinin isteğine göre ya da içinde bulunduğu duruma göre testosteron salgısında artış ya da düşüş hedeflemesi mümkündür. 

Bu nedenle biz sizler için hem testosteron seviyesini düşüren faktörleri hem de arttıran faktörleri ayrı ayrı inceleyeceğiz. 

Testosteron Seviyesini Arttıran Faktörler:

• Uyku kalitesi ve düzenini sağlamak ve yeterli şekilde uyumak 
• Düzenli şekilde egzersiz yapmak
• Beslenme düzenini sağlamak ve sağlıklı beslenmek
• Sigara ve alkol kullanımını azaltmak
• İdeal kiloyu korumak
• Hayattaki stres faktörlerinden uzak durmak
• Çinko, D vitamini, magnezyum gibi testosteron üretimine katkıda bulunacak besin değerlerinden faydalanmak
• Güneş ışığından yeterince faydalanmak

Testosteron Seviyesini Düşüren Faktörler:

• Kilo almak, yağ kütlesindeki artış
• Sigara ve alkol tüketmek
• Fazla şekerli besinler tüketmek
• Hareketsiz bir yaşam sürmek
• Stres yapmak
• Özellikle soya içeren ürünler tüketmek

Düşük Testosteron Belirtileri Nelerdir?

Erkeklerde düşük testosteron birçok olumsuz belirtiye neden olabilmektedir ve dolayısıyla istenmeyen bir durumdur. Ancak tahmin edilenin aksine kadınlarda da testosteron düşüklüğü olumsuz belirtilere yol açar ve istenmez. 

İki cinsiyette testosteron seviyesindeki düşüşü ayrı ayrı inceleyecek olursak:

• Kadınlarda testosteron düşüklüğü: Kadınlarda salgılanan testosteronun seviyesindeki düşüş öncelikle polikistik over olmak üzere birçok hormonal dengesizlik durumunu beraberinde getirebilir. Bununla birlikte düşük testosteron halinde en sık görülen belirtiler ise; adet döngüsündeki düzensizlikler, cinsel isteksizlik, kemik sağlığında bozulma (osteoporoz).
• Erkeklerde testosteron düşüklüğü: Erkeklerde testosteron salgısındaki düşüş kadınlara nazaran daha fazla ve net olumsuz belirtilerle kendini gösterir ve dolayısıyla erkekler tarafından testosteronda düşüş olması kulağa daha olumsuz gelebilir. 

Erkeklerde testosteron salgısındaki düşüklüğün belirtileri: Saç dökülmesi, cinsel isteksizlik, depresyon, languishing, enerji düşüklüğü, peniste sertleşme sorunu, ereksiyon bozuklukları, sürekli yorgunluk hissi, kas kaybı, güçten düşme, kemik sağlığında bozulma (osteoporoz), testislerde küçülme, vücutta kıl dökülmesi, konsantrasyon bozukluğu, uyku bozuklukları, memelerde büyüme, sperm sayısında azalma, ateş, motivasyon düşüklüğü, çocuk sahibi olma ihtimalinde azalma.

Görüldüğü üzere testosteron düşüklüğünün erkeklerde neden olduğu semptomlar kadınlara nazaran çok daha fazladır. 

Yüksek Testosteron Belirtileri Var Mıdır?

Düşük testosteronda olduğu gibi yüksek testosteronda da elbette hem kadınlarda hem de erkeklerde bazı belirtiler ortaya çıkabilmektedir. Bu belirtiler şöyle sıralanabilir.

• Kadınlarda: Vücut ve yüzde kıllanmada artış, ciltte yağlanma, akne çıkması, seste kalınlaşma.
• Erkeklerde: Saç dökülmesi, kelleşme, kas kütlesinde aşırı artış, akne çıkması ve yağlanma, cinsel sağlıkta bozulma, sperm üretiminde dengesizlik.

Testosteron Eksikliği Psikolojimizi Nasıl Etkiler?

Testosteron seviyesi insan psikolojisini yakından ilgilendiren ve oldukça etkileyen faktörlerden bir tanesidir. Zira hem kendi başına psikolojiyi etkilemekte hem de cinsel sağlığı doğrudan etkilediğinden cinsel sağlığın psikolojiye etkilerini de dolaylı yoldan ortaya çıkarmaktadır. 

Öncelikle testosteron düşüklüğü doğrudan depresyon belirtilerinin ortaya çıkmasına yol açar, motivasyon kaybı ve konsantrasyon düşüklüğü meydana gelmesine neden olur ve bu yönüyle pekçok psikolojik soruna da kapı aralama potansiyeli vardir. Ayrıca languishing sendromuna da yol açabilir ve kronik yorgunluk da doğrudan testosteron seviyesindeki düşüşün neden olduğu sorunlardandır. 

Ancak bunun yanında neden olduğu cinsel isteksizlik de psikolojiye etki eder. Zira kişinin cinsel sağlığı psikolojisini yakından etkileyen faktörlerdendir. Cinsel sağlığın yerinde olması kişide depresyon riskini azaltır, stresi azaltır, özgüvende artışa neden olur. Bunun gibi daha pek çok psikolojik etkisi vardır.

Dolayısıyla testosteron seviyesindeki düşüklük cinsel sağlığı olumsuz etkileyecek; sertleşme sorunu, ereksiyon bozuklukları, cinsel isteksizlik gibi sorunlara neden olacak ve bu sorunlar da kişinin psikolojik sağlığını olumsuz etkileyecektir. 

Testosteron Seviyesini Doğal Yollarla Artırmak Mümkün Müdür?

Testosteron seviyesini doğal ya da doğal olmayan yollarla arttırmak elbette mümkündür. Ayrıca testosteron seviyesini etkileyen psikolojik durumlar da olduğundan psikolojik bir nedenle testosteron seviyenizde bir düşüş olduğu kanaatinde iseniz profesyonel destek almaktan da çekinmemelisiniz. 

Daha sonra doğal olmayan yollardan da bahsedeceğiz ancak öncelikle doğal yollardan testosteron seviyesini arttırmak konusundan söz edelim. 

Testosteron seviyesini doğal yollarla arttırmak elbette bazı temel aktiviteler ve beslenme önerileri ile mümkündür. Bu konuda verebileceğimiz en verimli tavsiyeler ise şöyledir:

• Hayatınızda spora ve egzersize yeteri kadar yer verin. Özellikle ağırlık antrenmanları size yardımcı olacaktır.
• Uyku kalitesine dikkat edin ve günlük 6-8 saat uyku uyuduğunuzdan emin olun.
• Fazla şekerli yiyecekleri hayatınızdan çıkarın.
• D ve B vitaminini yeteri kadar alabileceğiniz yiyecekler tüketmeye dikkat edin.
• Magnezyum içeren besinler tüketin ve besin takviyesi alın.
• Hayatınızdaki stres faktörlerini minimuma indirmeye çalışın.
• Deniz ürünleri, özellikle de karides tüketin.
• Brokoli, ıspanak, avokado gibi sebzeler tüketin.
• Muz tüketin.
• Yumurta, bal gibi besin değeri açısından zengin ve yüksek proteinli yiyecekler tüketin.
• Güneş ışığından faydalanın.
• Yeteri kadar su içtiğinizden emin olun.
• Çinko takviyesi alın.

Testosteron Takviyesi Ne Zaman Gereklidir?

Testosteron düşüklüğü ile hem doğal yollarla hem takviyeler ile hem de uygulanacak tedaviler sayesinde baş edilebilir. Bu üçünden hangisinin tercih edileceği ise kişisel tercihler, düşüklüğün meydana getirdiği semptomlar, kişinin çocuk sahibi olmak isteyip istememesi gibi birçok farklı faktöre göre değişkenlik gösterebilir. 

Testosteron takviyesinin ne zaman gerekeceği sorusu aslında tüm bu faktörlere göre değişir ve kimi zaman kişinin tek başına alacağı bir kararken kimi zaman partneri ile birlikte vermeleri gereken bir karardır. 

Ancak genel olarak semptomların doğal yollardan düzelemeyecek duruma gelmesi ve kişinin cinsel, psikolojik sağlığının profesyonel destek alacak hale gelmesi durumunda testosteron takviyesinin gerekli olduğu görüşündeyiz. 

Testosteron takviyesinde yine yukarıdaki faktörler dikkate alınarak; testosteron seviyesini artıracak besinler içeren takviyeler, hormonal takviyeler vs. kullanılabilir ve bu takviyelerin doz ayarlaması da faktörler ışığında belirlenir. 

Testosteron tedavisinde, bu takviyeler dışında doğrudan insan yapımı testosteron ilaçları da kullanılabilmektedir. 

Mutlaka doktor gözetimi altında kullanılması gereken bu ilaçlar kullanım kolaylığı açısından genelde jel ya da hap formundadır ve 3-6 aylık periyotlarda kullanılır. 

Testosteronun Ruh Hali ve Davranışlarımız Üzerindeki Etkileri Nelerdir?

Testosteron salgısının hem kadınlarda hem erkeklerde fiziksel birçok etkisi olduğu gibi ruh hali ve davranışlar üzerinde de fazlaca etkisi bulunmaktadır. Dolayısıyla hem düşük testosteron salgılanması, hem yeteri kadar testosteron salgılanması hem de fazla testosteron salgılanması kişinin ruh hali ve davranışlarını yakından etkiler.

Yeteri kadar testosteron salgılanmasının ruh hali ve davranışlara olan etkileri:

• Kişinin özgüveni artar, böylece kendinden emin davranışlar sergiler,
• Kişinin motivasyonu ve konsantrasyonu artacağından iş hayatındaki başarısı artar.
• Kişi daha mutlu bir ruh haline bürünür.
• Kişi stresten uzaklaşır.

Düşük ya da olması gerekenden fazla düzeyde testosteron salgılanması:

• Kişinin konsantrasyonu ve motivasyonu azalır.
• Kişide, özellikle düşük testosteronda özgüven düşüklüğü yaşanır.
• Kişinin ruh hali olumsuz etkilenir; kaygı, huzursuzluk, mutsuzluk vs. gözlemlenir.
• Kişide depresyon belirtileri ortaya çıkar ki bu belirtiler hem davranışları hem de ruh halini oldukça olumsuz etkiler.
• Kişinin iş hayatındaki performansında azalma meydana gelir.
• Kişide halsizlik ve enerji düşüklüğü olur.
• Kişide Languishing denilen sıkıntılı ruh haline, huzursuz, hayattan zevk almaya engel olan bir sendroma sebep olur.
• Kişide olumsuz yönde duygu-durum değişiklikleri yaşanır.
• Kişinin hayata karşı olan hevesi azalır.
• Kişi cinsel isteksizlikten kaynaklı olarak ikili ilişkiler konusunda anksiyete geliştirebilir. 

Kadınlarda Testosteron Seviyeleri Nasıl Etkilenir ve Psikolojilerini Nasıl Etkiler?

Testosteron hormonunun seviyesi kadınlarda da en az erkeklerde olduğu kadar önemlidir. Hem fiziksel hem ruhsal hem de cinsel sağlık açısından, her ne kadar erkeklik hormonu olarak anılsa da, testosteron kadınları da yakından ilgilendirir. 

Örneğin testosteron salgısının düşük olması bir kadının polikistik over gibi birçok hormonal bozukluktan birini geliştirmesine yol açabilir. Bununla birlikte, testosteron aslında cinsel dürtüleri düzenleyen hormon olduğundan, az salgılanması durumunda kadında da cinsel isteksizlik oluşabilir ve takdir edersiniz ki cinsel isteksizlik yalnız erkeklerde değil kadınlarda da istenmeyen bir durumdur. 

Dolayısıyla kadınlar açısından da testosteron salgısının düzenliliği ve bu düzeni etkileyen faktörler önemlidir. Bu faktörleri ise şöyle sıralayabiliriz:

• Kilo artışı ve yağlanma testosteron salgısını olumsuz etkiler.
• Sigara ve alkol testosteron salgısını olumsuz etkiler.
• Soyalı ürünler testosteron salgısını olumsuz etkiler.
• Stresli bir yaşam testosteron salgısını olumsuz etkiler.
• Hareketsizlik testosteron salgısını olumsuz etkiler.
• Dengesiz ve sağlıksız beslenme testosteron salgısını olumsuz etkiler.
• Şekerli besinler testosteron salgısını olumsuz etkiler.
• Çinko, B vitamini, D vitamini açısından zengin besinler testosteron salgısını olumlu etkiler.
• Egzersiz testosteron salgısını olumlu etkiler.
• Düzenli ve sağlıklı beslenme testosteron salgısını olumlu etkiler.
• Kaliteli ve yeterli uyku testosteron salgısını olumlu etkiler.

Dolayısıyla testosteron salgısını hem olumlu hem de olumsuz etkileyen birçok faktör vardır.

Testosteron salgısının psikolojiye olan etkilerinin ise genelde erkeklerin psikolojisine olan etkileri bilinse de kadın psikolojisine de önemli etkileri vardır. Bu etkiler:

• Düşük testosteronda depresyon belirtileri.
• Düşük testosteronda Languishing, halsizlik ve yorgunluk.
• Düşük testosteronda cinsel isteksizliğin artışı sebebiyle ikili ilişkilere karşı anksiyete geliştirmek ve kendini yeterli hissetmemek.
• Düşük testosteronda özgüven düşüklüğü.
• Düşük testosteronda yaşanacak hormonal dengesizliklerden kaynaklı ani değişen duygu durum hali ve ruh halindeki dengesizlikler.
• Düşük testosteronda motivasyon ve konsantrasyon kaybı.
• Yeterli testosteron salgılanmasında iyi bir cinsel sağlığın getirdiği olumlu etkiler; özgüvende artış, odaklanmada artış, hormonal sağlık, enerji yüksekliği, mutlu ruh hali.