Şımarık Çocuğumuza Nasıl Davranmalıyız?
Klasik bir senaryoyla başlayalım: Yeni yıl zamanı olduğunu düşünelim. 4 yaşındaki Tuğçe annesine “Anneciğim, yeni yıl hediyesi olarak bana geçen gün gördüğümüz bebeği alır mısın?” diyerek mızmızlanıyor. Tuğçe’nin annesi de masaya vurarak “Tuğçe, yeter artık! Bir sürü yeni yıl hediyesi aldık, daha fazla istememelisin” dediğinde Tuğçe gözyaşları içinde odasına koşuyor. İşte buna benzer durumlarda “Acaba çocuğum şımarıklık mı yapıyor?” diye kendinize soruyor olabilirsiniz. Çocuğunuzla bazı problemler yaşıyor ve ona nasıl davranacağınız konusunda desteğe ihtiyaç duyuyorsanız her zaman platformumuzda bulunan online bir psikolog ile terapi yapabilir ve çocuğunuzla nasıl iletişim kuracağınıza dair stratejiler öğrenebilirsiniz.
Çocuğum Şımarık mı?
Ebeveynler çocuklarının şımarık davranışlarını gördüklerinde ister istemez üzüntü ve stres duyarlar ve bir şeylerin ne zaman onlar için yeterli olacağını anlamalarını beklerler. Fakat ebeveynlerin de çocuklardaki heyecanı belli açılardan anlamaları gerekiyor. Çocuklar doğal olarak bir mağazada ya da televizyonda oyuncak gördüklerinde heyecanlanırlar ve almak isterler. Ne zaman bir şeyi almak isteseler onu elde etmek için ölüm kalım meselesiymiş gibi çok fazla aceleci davranırlar. Bu durum yetişkinlerin araba galerisindeyken her arabayı almak için can atmasına benzer. Burada vurgulamak istediğimiz konu aslında iletişimdir. Çocuğunuzla doğru şekilde iletişim kurmayı başardığınızda bu tip problemlerin yaşanma olasılığı da düşecektir. “Çocuğunuzla İyi İletişim Kurmak İçin Bilmeniz Gereken 10 Teknik” adlı yazımızda bu konudan detaylı bir şekilde bahsetmiştik.
Tatil dönemlerinde çocukların deneyim alanları da artar. Gittikleri her yerde, mağazalarda ve vitrinlerde yeni oyunlar, oyuncaklar ve videolar çocukların gözlerine çarpar. Bunları görünce de ailelerinden hediye beklemeye başlarlar. Kısa süre sonra ebeveynlerinden aldıkları hediyelerle büyülenirler ve daha fazla hediye isterler. Ebeveynlerin çocuklarını hediye alma zevkine alıştırması sebebiyle çocukların daha fazla süslü, parlak kutularda hediyeler talep etmeleri anlaşılabilir bir durumdur. Fakat çocuğunuz bu durumu çok abartılı yaşıyorsa ve aşırı istek dışında aşırı heyecan, artan enerji ve hareketlilik, dikkat dağınıklığı gibi belirtiler de bu duruma eşlik ediyorsa bir uzmanla görüşmeniz faydalı olabilir.
Ebeveyn olarak doğal olarak çocuklarımızın isteklerini kabul etmeye meyilli oluruz. Onların bir şeyler almak istedikleri için kendilerini suçlu hissedip bu şekilde büyümelerini kesinlikle istemeyiz. Fakat çocuklarımıza hayatın gerçeklerini de öğretmeliyiz. İstemek normaldir fakat her istediğimiz şeye sahip olamayız. Çocukların bunu kavrayacak noktaya gelmeleri zaman ve duygusal gelişim gerektirmektedir. En sonunda çocuklarımız sevgi dolu rehberliğimizle istedikleri şeylerden vazgeçerek hayatta kalabileceklerini de öğreneceklerdir. Peki söz dinlemeyen çocuğa nasıl davranmalıyız? İşte ebeveynler olarak çocuklarımızın bazı sınırları kabul etmelerini sağlayabilmemiz için birkaç önerimiz var.
Şımarıklık Nasıl Önlenir?
İsteklerini kabul edin: Çocuğunuz isteklerini kabul ettiğiniz takdirde kendilerini arzuları konusunda daha iyi hisseder ve koyacağınız limiti kabul eder. Örneğin, çocuğunuza “son çıkan oyunu istediğini biliyorum ama biz senin için bir sürü yeni şeyler aldık” diyebilirsiniz. Bunun yanında “istediğin şey çok pahalı”, “yanımda hiç para yok” gibi sebepler de öne sürebilirsiniz.
Çocuğunuzu hazırlayın: Çocuğunuzla bir arkadaşının doğum günü için hediye almaya gittiğinizde mağazaya girmeden önce ona “kendin için sadece ufak bir oyuncak alabilirsin” diyebilirsiniz. Çocuğunuz ısrarcı olabilir fakat sınırlara uymaya çalışın. Bir istek listesi, dikkat dağıtıcı şeyler, bir arkadaşı için hediye seçimine dahil olması ya da alışveriş sonrası eğlenceli bir etkinlik planlanması çocuğunuzun sizinle birlikte hareket etmesine yardımcı olabilir.
İstek listesi oluşturun: Birçok ebeveyn çocukları için telefonlarında bir istek listesi hazırlar. Örneğin, çocuğunuz sahip olamayacağı bir şey isterse “hadi bunu başka zaman almak için istek listemize yazalım” diyebilirsiniz. Böyle yaparak çocuğunuz, isteklerinin ebeveynleri tarafından bilindiğini ve fikirlerine değer verildiğini hissedecektir. Aynı zamanda çocuğunuz isteklerinin aciliyetini bırakma yeteneğini geliştirecek ve şöyle düşünecektir: “Bana o oyunu şimdi alamıyorlar ama başka bir zaman alacaklar”. Bunların yanında çocuklarınızın isteklerini bir doğum günü istek listesi hazırlayarak da listeleyebilirsiniz.
Büyük çocuklarınızı sorumluluklara dahil edin: Eğer yaşça biraz büyük çocuğunuz varsa ona bazen istediklerini alma konusunda kendisinin de katkıda bulunabileceğini öğretin. Örneğin, çocuğunuza almak istediği pahalı bir ayakkabı için para biriktirmesini önerebilirsiniz. Bunu yaparak ona istediklerini alma konusunda kontrol hissi vermiş olursunuz.
Analiz önemlidir: Ebeveynlerin küçükken kendi aileleriyle istekleri konusunda nasıl başa çıktığını düşünmeleri çok önemlidir. Eğer çocukken bir oyuncak istediği için ya da ebeveynlerine bunu sorduğu için kendisini kötü ve suçlu hissetmişse bir kişi, kendi çocuğu için- hatta kendisi için- bir şeyler alma konusunda problemler yaşayabilir. Çocuğuna bağırıp aşırı tepki verebilir, hatta çocuğunun bitmek bilmeyen istekleri için çocuğunu cezalandırabilir.
Bunların yanında, bu tip bir deneyim yaşamış olan ebeveynler çocuklarının her istediğini de yerine getirebilirler. Eğer ebeveyn kendi çocukluk deneyimlerinin etkisiyle çocuğuna bu şekilde davrandığının farkına varabilirse ona daha pozitif yaklaşarak verdiği tepkileri düzeltebilir. Örneğin, eğer anne ya da baba çocuğuyla girdiği her mağazada onun bir şeyler istemesi üzerine sürekli bağırdığını fark ederse ve bu davranışının tekrarladığını görürse geri çekilerek davranışlarını sorgulayabilir ve daha pozitif bir yaklaşımda bulunabilir. Bu konuyu "Çocuk Yetiştirirken Bilmeniz Gereken 5 Madde" adlı yazımızda detaylı olarak ele almıştık.
Bunları uyguladığınızda “Çocuğum çok şımarık ne yapmalıyım?” diye sormak zorunda kalmayacaksınız. Amaç çocuğunuza bir şeyler istemenin normal olduğunu fakat bazı sınırlar olduğunu anlatabilmektir. Çocuklarınız büyüdükçe bir şeyler istemek ve kendilerine ya da başkalarına hediye almak için daha rahat hissedeceklerdir. Çocuğunuzla iletişiminizde birtakım problemler yaşadığınızı düşünüyor ve doğru bilgiye ihtiyaç duyuyorsanız psikologofisi.com sitemizdeki platformumuzda bulunan uzmanlardan dilediğiniz zaman destek alabileceğinizi unutmayın.
