Öz Saygı Nedir?

Öz saygısı olan kişiler adaptasyon sorunu yaşamazlar, kendi değerlerinin farkındadırlar ve insanlarla etkili iletişim kurarak rahatlıkla kendilerini ifade edebilirler. Bu nedenle öz saygı oldukça büyük bir öneme sahiptir. Beraberinde öz güven ve öz şefkati de getiren öz saygı, eksikliğinde bireyin yaşamını zorlaştıran ancak elbette sonradan geliştirilebilen bir olgudur. Bu yazımızda öz saygı, öz saygı düşüklüğü ve öz saygıyı geliştirmek konuları üzerinde duracağız. Keyifli okumalar dileriz…

Öz Saygı Nedir?

Öz saygı; kişinin kendine ne kadar değer verdiğinin bir ifadesidir. 

Kişinin kendini ne kadar sevdiği, ne kadar onayladığı, yaptıklarını ne kadar takdir ettiği ve tüm bunların genel bir ifadesi olarak ‘kendine ne kadar saygı duyduğu’ aslında öz saygısı ile vücut bulur. 

Yeterince öz saygısı olan bir insan:

• Bir şey başardığında kendini takdir edeceği gibi başarısız olduğunda da kendini kabul eder ve değerinden kaybetmediğini bilir.
• Yaşadığı ve yaşayacak olduğu şeyler ile baş edebileceğine inanır. 
• Sevgilisinden ayrıldığında ya da bir arkadaşlığı bittiğinde kendi değerinden eksilmediğinin farkındadır. 
• Aynı zamanda öz şefkati vardır ve öz güvenlidir. 
• Kolayca ‘hayır’ diyebilir ve istediği/istemediği şeyleri rahatlıkla ifade edebilir. 
• Sağlıklı sınırlara sahip olduğu gibi kendi sınırları ve kapasitesinin de bilincindedir.
• Kendi içinde huzurlu ve mutludur.
• Yaşadığı herhangi bir negatif durum karşısında suçluluk psikolojisine sürüklenmez çünkü öz şefkati yüksektir.
• Kurban psikolojisine yatkınlığı yoktur çünkü davranışlarının sorumluluğunu alabilir. 
• Eleştiri kabul eder ve bunlar üzerine düşünmeyi bilir. 
• Öz güveni geliştiği için yetersizlik duygusuna sahip değildir; kendi kapasitesinin ve yapabileceği/yapamayacağı her şeyin farkındadır, kendinden beklentileri gerçekçidir.

Öz Saygı Eksikliği

Öz saygı eksikliği beraberinde birçok sorunu getirir. Kişide öz güven ile yakından bağlantısı olan öz saygının eksik olması, kendine verdiği değerin azlığına ve beraberinde kendi davranışlarını onaylamamasına; tüm bunların sonucunda da kendine saygı duymamasına yol açar. 

Öz saygı eksikliği diğer birçok psikolojik sorunun oluşumu açısından da önemli bir rol üstlenir. Özellikle öz güven düşüklüğü, depresyon ve anksiyete bozukluğu gibi psikolojik sorunların kapısını öz saygı eksikliği aralamaktadır. 

Öz Saygı Eksikliğinin Belirtileri

Öz saygı eksikliğinin en yaygın görülen belirtileri şöyledir:

• Kendi başarılarını takdir etmemek.
• Ufak başarısızlıklarda dahi kendine acımasız davranmak.
• Hayatından çıkan her insan ile değerinin de azaldığına inanmak.
• Kendi kapasitesinin farkında olmamak.
• Başına gelen her olayda suçluluk psikolojisine ya da kurban psikolojisine kapılmak.
• Kendi gücüne inanmamak.
• Sevildiğine inanmamak
• Olaylara negatif bir pencereden bakmak.
• Kendini rahatça ifade edememek ve hayır diyememek.
• Yetersizlik duygusuna sahip olmak.
• Eleştiri kabul etmemek. Aynı zamanda kendisine yapılan eleştirilerden de çok fazla etkilenmek.
• Beklentilerini hep düşük tutmak.
• Sağlıklı sınırlar koyamamak ve kendi sınırlarının farkında olmamak.
• Asosyalliğe yatkınlık.
• Yapılan iltifatları kabul etmede zorlanmak.

Öz Saygı Eksikliği Neden Olur?

Öz saygı azalıp artabilen ve bazı faktörlere bağlı olarak değişen bir olgudur. Öz saygıyı etkileyen en önemli faktörler; genetik, yaşamsal deneyimler, imkanlar, yaş ve kişinin karakteristik özellikleridir. Bu ölçüde öz saygı düşüklüğünün nedenlerini şöyle sıralayabiliriz.

• Negatif bir iç ses: Kişinin doğuştan gelen bir özellik olarak genellikle olumsuz düşünen bir insan olması, yani negatif iç sese sahip olması doğrudan öz saygısını etkileyecek ve ister istemez düşürecektir. 
• Travmatik olaylar: Yaşanan bazı travmatik olaylar kişide psikolojik sorunlara yol açacağı gibi kişinin öz saygısında da eksikliğe neden olacaktır. Örneğin zorbalığa maruz kalmak, tacize maruz kalmak gibi travmatik olaylar öz saygının düşüşünde önemli etkenlerdir. 
• Baskıcı bir aile ve kötü geçen çocukluk dönemi: Çocuğun kendi kararlarını almasına izin vermeyen, üstünde baskı kuran bir aileyle büyümesi kapasitesinin farkına varamamasına, sağlıklı sınırlar geliştirememesine ve sonucunda da öz saygı düşüklüğü yaşamasına sebep olacaktır.
• Başarısız olmak: Bir sınavda başarısız olmak, kariyerinde başarısız olmak ya da bir ilişkinin içinde başarısız olmak gibi aslında hayatın olağan akışında oldukça normal olan ve herkesin başına gelebilecek şeyler kimi zaman kişide öz saygı eksikliğine sebep olabilecektir. 

Öz Saygıyı Geliştirmek

Öz saygısını artırmak kişinin ilerideki hayatı için kendine yapabileceği en büyük iyiliklerden biridir. Öz saygınızı geliştirmek için yapabileceğiniz önerilerimizi sizin için derledik.

• Eksi ve artı yönlerinizi kabul edin: Fazla mütevazi olmak, yani artı yönlerini kabul etmemek ve iltifatları büyük bir mahcubiyetle karşılamak öz saygıyı düşürür ancak bunun yanında eksi yönlerini reddedip eleştiri kabul etmemek de öz saygıyı düşürecektir. Bunun yerine hem eksi hem artı yönlerinizi kabul etmeli; iltifat ve eleştirileri sağlıklı sınırlar içerisinde özümsemelisiniz. 
• Mükemmeliyetçi olmayın: İyi beklentilere sahip olmak ve yüksek hedefler belirlemek elbette güzeldir ancak sürekli mükemmeli beklemek ve mükemmeliyetçi bir insana dönüşmek öz saygıyı oldukça kötü etkileyen faktörlerdendir, mükemmeli hedeflemek yetersizlik duygusunu besleyebilir. 
• Meditasyon yapın: Özellikle öz saygıya odaklanan meditasyonlar yapmak ve olumlamaları tekrar etmek size yardımcı olacaktır.
• Yeniliklere açık olun: Yeni hobilere, yeteneklere, sosyal alanlara açık olmak kendinizdeki yenilikleri keşfetmenizi sağlayacak ve böylece öz saygınızı artırmaya yardımcı olacaktır. 
• Kıyaslama yapmayın: İyi ya da kötü yönlerinizi daima başkalarıyla kıyaslamak öz saygınızı düşürecek ve yetersizlik duygusunu canlandıracak en önemli etkenlerdendir. Bunun yerine kendinizin ve başkalarının olumlu yönlerini takdir etmek ve olumsuz özelliklerini yargılamamak size iyi gelecektir. 
• Spor yapın: Spor yapmak hem yaşadığınız öz güven düşüklüğü ve buna bağlı olarak öz saygı düşüklüğünü yenmenize yardımcı olacak hem de salgıladığı serotonin hormonu sayesinde daha mutlu hissetmenize yardımcı olacaktır. 

Tüm bunlar öz saygıyı geliştirmek için yapabileceklerinizdir. Ancak hedefleriniz için ve kendinizi geliştirmek için çabalamadan yalnızca yukarıdakileri uygulayarak öz saygınızı geliştirmek oldukça zordur. Aynı zamanda öz saygı düşüklüğünün hayatınıza olan etkilerinden kurtulmak ve sağlıklı sınırlar çizerek öz saygınızı sağlam bir temele oturtmak isterseniz, profesyonel psikolojik destek almaktan da çekinmemelisiniz. Dilerseniz bir dakikanınızı ayırarak alanında uzman onlarca psikoloğumuzdan birini seçerek online terapi randevunuzu hemen şimdi olurşturabilirsiniz.