Kişilik Bozuklukları

Kişinin sağlıklı düşünmesine engel olup, yaşam kalitesini önemli ölçüde azaltan psikolojik rahatsızlıklar kümesi: Kişilik bozuklukları. Kaç tür kişilik bozukluğu vardır? Kişilik bozuklukları nasıl ortaya çıkar? Nasıl tedavi edilir? Hepsi ve daha fazlasını yazımızda bulabilirsiniz. 

Kişilik Bozukluğu Nedenleri

Kişilik bozukluklarının her birinin kendine özgü bazı spesifik ortaya çıkış sebepleri vardır. Ancak genel olarak kişilik bozukluğu sebebi olan bazı etkenler vardır ve bunları şöyle sıralayabiliriz:

• Çocukluk dönemi travmaları: Çocukluk döneminde yaşanan travmalar bireyin hayatını önemli ölçüde olumsuz etkilemektedir. Bunun yanında kişilik bozukluklarına da yatkınlık oluşturan faktörler arasında sayılmaktadır. 
• Genetik yatkınlık: Genetik faktörler genel olarak bütün kişilik bozukluğu türlerinin oluşumunda rol oynamaktadır. Tek fark, bazılarında daha pasif kalıp; bazılarında daha etkin rol oynamasıdır. 
• Depresyon: Depresyon pek çok psikolojik hastalığın kapısını araladığı gibi kişilik bozuklukluklarının da oluşum nedenlerindendir. 
• Dış dünyadan soyutlanmak: Dış dünya ile bağın azalması, kişilik bozukluklarının oluşumu için ana faktörlerden olmasa da, kişiyi yalnızlaştırır, depresyona sürükler ve uzun vadede kişilik bozukluklarına da zemin hazırlar. 
• Beynin işleyişindeki bozuklukluklar: Beynin işleyiş şeklinde meydana gelen bozulmalar kişilik bozukluklarının oluşumu için etkin sebeplerden biri haline gelebilmektedir. 
• Fiziksel eksiklikler: Kişinin yaşadığı ağır fiziksel hastalıklar ya da fiziksel engeller kişilik bozukluklarına zemin hazırlayabilmektedir. 

Bunlar dışında; bireyin çevresindeki olumsuz örnekler, cinsel istismara uğramak, ebeveyn ölümü, kişinin ailesinin yaşayış tarzı gibi faktörler de kişilik bozukluklarının oluşumu ile ilişkili olabilmektedir. 

Kişilik Bozukluğu Türleri

Kişilik bozuklukları A Kümesi (Eksantrik) kişilik bozuklukları, B Kümesi (Dramatik) kişilik bozuklukları ve C kümesi (Endişeli) kişilik bozuklukları olacak şekilde üçe ayrılır. Bu üç tür de kendi içinde farklı türlere ayrılmaktadır. Hepsini tek tek inceleyeceğiz. 

A Kümesi (Eksantrik) Kişilik Bozuklukları

1. Şizoid Kişilik Bozukluğu: Bu kişilik bozukluğuna sahip olan insanlar asosyal kişilik bozukluğuna sahiptir. Kendilerini toplumdan soyutlamaya ve tek başına olmaya yatkındırlar. 
2. Paranoid Kişilik Bozukluğu: Bu tür kişilik bozukluğunun en büyük belirtisi paranoyadır. Bu kişilik bozukluğuna sahip olan insanlar genelde karşıdakinin kendine zarar vereceğini düşünür ve ona kuşkuyla yaklaşırlar. Paranoyanın kişide yol açtığı özelliklerden biri de kindarlıktır. Bu kişilerle ilişki kurmak oldukça zordur.
3. Şizotipal Kişilik Bozukluğu: Batıl inançlara sahip, dışardan kolay fark edilecek garip özellikleri olan, olağanüstü inançlara sahip olmaya yatkın olan bireylerin bulunduğu kişilik bozukluğu türüdür.

B Kümesi (Dramatik) Kişilik Bozuklukları

1. Antisosyal Kişilik Bozukluğu: Asosyallik olarak tanımlanan psikolojik bozukluğun ilerleyen ve kişilik bozukluğu türlerinden biri olarak tanımlanan hali diyebiliriz. İlerleyen evrelerde toplum için önemli tehlikelere sebep olabilecek kişilik bozukluklardandır. Daha detaylı bilgiye sahip olmak için ‘Antisosyal Kişilik Bozukluğu’ yazımızı okuyabilirsiniz. 
2. Histrionik Kişilik Bozukluğu: Bu tür kişilik bozukluğuna sahip olan kişiler aşır duygusal oluşları ve ilgi çekmek için pek çok tuhaf hareket yapabilecek potansiyele sahip olmalarıyla ön plana çıkar. Aynı zamanda ruh halleri oldukça çabuk değişebilmektedir.
3. Borderline Kişilik Bozukluğu: Aşırı dengesiz ruh hallerine sebep olmasıyla kendini gösteren borderline kişilik bozukluğu, ilerleyen evrelerinde kişinin çevresi için de tehlikeli bir hal alabilmektedir. Kişide öfke kontrolünü baskılaması bu durumun başlıca sebebidir. Daha detaylı bilgiye sahip olmak için ‘Borderline (sınırda) kişilik bozukluğu hakkında her şey’ adlı yazımızı okuyabilirsiniz. 
4. Narsistik Kişilik Bozukluğu: Ben merkeziyetçiliğin ilerleyerek bir kişilik bozukluğu halini almasını ifade eden narsistik kişilik bozukluğu; bencil, egoist ve kimi zaman saygısız bir insana dönüştürür. 

C Kümesi (Endişeli) Kişilik Bozuklukları

1. Bağımlı Kişilik Bozukluğu: Bu tür kişilik bozukluğuna sahip olan bireyler başka bir insanın kararlarına sorgulamadan uyma, isteklerine boyun eğme gibi tavırlara sahiptir. İlerleyen safhalarda öz benliklerini kaybetme noktasında kadar gelebilirler.
2. Çekingen Kişilik Bozukluğu: Sosyal hayattan izolasyona neden olan kişilik bozukluklarından bir tanesidir. Utangaçlık bu tür kişilik bozukluğuna sahip olan bireylerin en çok göze çarpan özelliğidir. 
3. Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu: Mükemmeliyetçiliğin bir kişilik bozukluğu halini alacak derecede ilerlemesiyle oluşan bu hastalıkta birey, saçma denilecebilecek bazı takıntılara sahiptir. Daha detaylı bilgiye sahip olmak için ‘Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nedir? Belirtileri ve Tedavisi’ adlı yazımızı okuyabilirsiniz. 

Kişilik Bozuklukları Nasıl Tedavi Edilir?

Günlük yaşama olan etkileri ve hem bireye hem çevresine verdiği zararlar göz önüne alındığında kişilik bozukluklarının hafife alınmaması ve mutlaka tedavi edilmesi gerektiği aşikardır. 

Kişilik bozukluklarının her birinin tedavisi kendine özgüdür ve tedavi şekline bir doktorun karar vermesi gerekir. Hepsinin birbirinden farklı tedavi şekline sahip olmasının nedeni, farklı semptomlara sahip olması, hastalığın derecesi ve nedenlerin farklılığıdır. 

Genelde kişilik bozukluklarının tedavisinde antidepresanlar, duygudurum düzenleyiciler, dengeleyici ilaçlar vs. kullanılır ancak buna yalnızca bir doktorun karar vereceğine de tekrar dikkatinizi çekiyoruz. 

Bu tedavinin yanında psikolojik destek almak da tedavi sürecinin sağlıklı ve verimli ilerlemesi açısından oldukça faydalıdır. 

Ayrıca bu süreçte bireyin de yapabileceği bazı şeyler şöyledir:

• Hobiler edinmek.
• Spor yapmak.
• Mindfulness ve meditasyon yapmak.
• Sosyal aktivitelere katılmak.