Karabasan (Uyku Felci) Nedir?

Halk arasında daha çok karabasan ismiyle bilinen uyku felci; tipik olarak kişinin vücudunun kilitlendiği, bu nedenle hareket edemediği hatta konuşmakta dahi zorlandığı ya da konuşamadığı bir uyku problemidir. 

Uyku felci, genellikle kişi uykuya dalarken ya da uyanmaya yakınken; REM uykusuna girmeden önce veya REM uykusu sırasında gerçekleşir. Aslında uyku felci belirtileri açısından gerçekten de felce oldukça benzer; zira böyle bir durumda kişi konuşamaz, hareket edemez hatta gözlerini dahi açamaz. Ancak elbette bu durum geçicidir. 

Çoğu zaman oldukça kısa süreli gerçekleşen ve fiziksel herhangi bir hasar bırakmayan bir durum olsa da uyku felci; halk arasında karabasan olarak bilinmesinin de etkisiyle psikolojik olarak kişiyi etkileyen ve yıpratabilen bir durumdur. Yoğun bir kaygıya, endişeye ve korkuya neden olan uyku felci kimi zaman diğer psikolojik bozuklukların da kapısını aralayabilmektedir. 

Her ne kadar birkaç saniye veya en fazla birkaç dakika süren bir uyku bozukluğu durumu olsa da kişiye içinde bulunduğu hareket edememe durumundan dolayı çok daha uzun sürmüş gibi hissettirebilir ve özellikle birden fazla kez yaşanması kişi açısından oldukça korkutucu olabilmekte ve uyku felci destek almayı gerektiren bir hale ulaşabilmektedir. 

Karabasan (Uyku Felci) Belirtileri Nelerdir?

Karabasan belirtileri çoğu zaman kişilerde aynı şekillerde ortaya çıkmaktadır. Bu belirtilerin farkında olmak başınıza gelmesi halinde sizi büyük ölçüde rahatlatacak ve panik yapmanızın önüne geçecektir. 

En sık görülen karabasan uyku felci belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz:

• Aşırı şekilde terleme
• Ağızda kuruluk hissi
• Nefes alıp verirken zorlanma ve düzensiz nefes alışverişi 
• Kalp ritminde bozulmalar
• Büyük bir korku hissi
• Panik 
• Kaygı 
• Yatarken vücuduna birinin baskı uyguluyor olma hissi
• Odada yabancı birinin varlığı hissi
• Ölüm korkusu ve uyanamama hissi 
• Halüsinasyon görmek (diğerlerine nazaran daha nadir ortaya çıkar)
• Konuşamama hissi
• Hareket edememek
• Gözleri açmak isteyip açamamak 
• Göğüs kafesinde baskı hissetmek (kalp sıkışması hissi)

Tüm bu belirtileri hissetmek kişiye elbette çok korkunç gelebilir. Ancak bunların önceden farkında olmak ve geçici olacağını bilmek kişinin rahatlamasına neden olur. Dolayısıyla arabasan (uyku felci) korkusunun kişide adeta kaygı bozukluğuna dönüşmemesi için farkındalık oldukça önemlidir. 

Karabasan (Uyku Felci) Neden Olur?

Karabasan basması çoğu zaman geçici bir durum olsa da karabasan nedenleri ortadan kaldırılmadığı sürece devam edebilir ve bu sebeple kalıcı bir uyku problemi halini alabilir. Uyku problemleri ise genel olarak uykusuzluk(insomnia), aşırı uykululuk(hipersomnia), uyurgezerlik, huzursuz bacak sendromu vs. ‘dir. Karabasan (uyku felci) tek başına bir uyku bozukluğu halini alabileceği gibi özellikle uykusuzluk (insomnia) kapılarını da aralayabilir. Bu nedenle uyku felci nedenleri iyi bir şekilde tespit edilmesi ve ortadan kaldırılması gereken bir problemdir. Bizler de sizin için karabasan nedenlerini inceledik. Buna göre: 

• Yemek yedikten sonra yeterince süre geçmeden uyumak
• Uyku düzenindeki bozukluklar
• Gündüz vakti görülen uyku atakları (narkolepsi)
• Stres
• Aç karnına uyumak
• Üzüntü
• Jet Lag yaşamak
• Fazla ve yoğun çalışmak
• Kalıtımsal faktörler
• Sırt üstü uykuya dalmak
• Alkol ve\veya sigaranın aşırı tüketimi
• Bazı uyku bozukluklarının tedavisinde kullanılan ilaçlar
• Depresyon, anksiyete gibi bazı psikolojik rahatsızlıklar
• Olması gerekenden çok ya da az uyku saati
• İş değişikliği, okul değişikliği veya şehir değişikliği gibi beklenmeyen ani olaylar ya da bir yakınını kaybetmek, tacize uğramak, şiddet görmek gibi travmatik olaylar
• Vardiyalı çalışma saatlerine sahip bir iş düzenine sahip olmak
• Gece uyandıktan sonra tekrar uyumak
• Yüksek ateşli bir hastalık geçirmek
• Karabasan (uyku felci) geçmişine sahip olmak

Karabasan (Uyku Felci) Kimlerde Görülür?

Karabasan (uyku felci) özellikle toplum içinde konuşulanların da etkisiyle birçok kişinin tedirgin olduğu ve yaşamaktan oldukça kaçındığı problemlerdendir. Ancak bazı insanlar her ne kadar kaçınsalar da karabasan (uyku felci) problemini yaşamaya diğer insanlara göre daha yatkındır. 

• Uyku apnesi, uykusuzluk (insomnia) gibi her türlü uyku bozukluğuna sahip kişiler diğer insanlara göre karabasan (uyku felci) sorunu yaşamaya daha yatkındır.
• Her ne kadar her yaştan insanda karabasan (uyku felci) görülme olasılığı var ise de genç yetişkin grubu insanlarda bu problemin görülme olasılığı daha fazladır. Yaş ilerdedikçe ise karabasan basması görülme olasılığında düşüş olduğu bilinmektedir. 20’li ve 30’lu yaşlar ise karabasan (uyku felci) problemlerinin en yoğun yaşandığı dönemlerdir.
• Narkolepsi gündüz gelen ani uyku ataklarına ve aşırı uyku haline sebep olan; kronik bir hastalıktır. Narkolepsi yaşayan kişilerde ise karabasanın görülme olasılığında artış görülmektedir. 
• TSSB (Travma Sonrası Stres Bozukluğu) yaşayan ve travmatik bir çocukluğa sahip kişiler karabasan (uyku felci) problemi yaşamaya daha yatkın bir hale gelmektedir. 
• Herhangi bir psikolojik rahatsızlığa sahip kişilerde karabasan görme olasılığı artmaktadır. Bu psikolojik rahatsızlıkların başlıcaları ise yoğun stres, depresyon ve kaygı bozukluğudur.
• İlginç bir veri de uçakla iç içe olan; ulaşım için çok sık uçak kullanan kişilerde karabasan görülme olasılığında artış gözlemlenmesidir. 
• Ailesinde karabasan (uyku felci) geçmişi olan kişilerde bu problemin ortaya çıkma olasılığı diğer insanlara göre daha yüksektir. 

Karabasan Tedavisi Var Mı?

Doğrudan karabasan (uyku felci) probleminin çözümüne yönelik bir yöntem bulunmamaktadır. Daha önceden de belirttiğimiz gibi karabasan (uyku felci) probleminin ortadan kalkması için temel kural; uyku felci nedenlerinin tespit edilip bu nedenlerin ortadan kaldırılmasıdır. Böyle bir durumda uyku felci nedeniyle bir doktora başvurduğunuzda doktorunuz çeşitli sorular ve gözlemleriyle neden karabasan (uyku felci) yaşadığınıza dair cevapları tespit edecek ve buna göre bir çözüm yolu izleyecektir. Karabasan nedenlerini tekrar hatırlayacak olursak bunlardan birkaçı stres, çeşitli uyku bozuklukları, depresyon, anksiyete vb. psikolojik rahatsızlıklar idi. Bu durumda karabasan basması yaşamanıza neden olan psikolojik rahatsızlıkların çözüme kavuşması dolaylı yoldan karabasan görmek probleminin de aşılmasını sağlayacaktır. 

Doktorunuzla beraber yürüteceğiniz süreçte karabasan görmek ve bunun altında yatan nedenlerin iyileşeceğine dair inancınızı korumanız ve sürece inanarak sabırlı olmanız oldukça önemlidir. Doktorunuzla işbirliği içerisinde hareket etmeniz durumunda karabasan (uyku felci) sorununuzun çözüme kavuşması elbette mümkündür. 

Karabasan (Uyku Felci) Tekrarlar Mı?

Karabasan (uyku felci) her ne kadar tespit edilen neden ortadan kaldırılıp çözüme kavuşturulsa da zamanla bir başka nedene bağlı olarak tekrarlaması muhtemel olan uyku problemlerindendir. Örneğin; anksiyete bozukluğu rahatsızlığına bağlı olarak karabasan (uyku felci) problemi yaşayan bir kişi anksiyete bozukluğu konusunda profesyonel destek görerek dolaylı yoldan bu nedene bağlı olarak ortaya çıkan karabasan (uyku felci) problemini de çözüme kavuşturabilir. Daha sonra ise kişi vardiyalı olarak çalışmasını gerektiren bir işe girer ve vardiyalı çalışma saatlerinin etkisi ile ortaya çıkacak uyku bozuklukları o kişide karabasan görülmesine sebep olur. Zira karabasan (uyku felci) problemine sebep olan yalnızca bir nedenin ortadan kaldırılması daha sonra tamamen başka bir nedene dayalı olarak kişide tekrar karabasan görülmeyeceği anlamına gelmez. 

Karabasan (Uyku Felci) İle Uyku Apnesi Aynı Şey Midir?

Öncelikle belirtmemiz gerekir ki karabasan (uyku felci) ile uyku apnesi aynı şeyler değildir. Ancak iki kavram arasındaki karşılaştırmayı sağlıklı yapabilmek adına öncelikle uyku apnesini açıklamakta fayda var. 

Uyku apnesi uyku esnasında kişide görülen ani nefes durmaları veya nefes alışverişinin yüzeysel hale gelmesini ifade eden bir uyku problemidir. İlerleyen seviyelerde ise birkaç saniye süren boğulmalar görülebilecektir. 

Uyku apnesi ile uyku felci nedenleri ve belirtileri oldukça benzerdir. Zira her ikisi de çoğunlukla uyku düzensizlikleri, birtakım psikolojik rahatsızlıklar, aşırı ya da az uyku gibi problemlere bağlı olarak ortaya çıkar ve uykuda rahatsızlık hissi, nefessiz kalma, ağız kuruluğu, terleme gibi belirtiler ortaya çıkarır. 

Bu iki problemi birbirinden ayıran en önemli noktalar ise:

• Karabasan (uyku felci) problemi yaşayan kişilerde gözlerini açmak isteyip açamamak, hareket etmek isteyip edememek gibi hissiyatların ortaya çıkması; uyku apnesi problemine sahip kişilerde ise bu tarz belirtilerin görülmemesi,
• Halk arasında, Karabasan (uyku felci) yaşayan kişilerin genellikle siyah giyimli bir varlığın vücuduna çok yoğun bir baskı uyguladığını hissettiğinin söylenmesi; uyku apnesinde ise böyle bir hissiyatın olmaması,
• Karabasanın genellikle yarı uyku dediğimiz halde ortaya çıkması uyku apnesinin ise tamamen uykudayken yaşanması gibi noktalardır. 

Karabasan (Uyku Felci) Nasıl Önlenir?

Karabasan (uyku felci) kişinin uyku kalitesini oldukça kötü etkileyen bir durumdur. Düşük uyku kalitesi ise yaşam kalitesinde önemli ölçüde düşüşe neden olacaktır. Öte yandan uyku felci, halk arasında bilinen adıyla karabasanın halk arasındaki söylentilerden dolayı kişilere oldukça korkutucu gelen bir yanı da vardır. Bu nedenle karabasan (uyku felci) problemi yaşamaktan kaçınmanız ve hatta adını duyduğunuzda dahi tedirgin olmanız oldukça normaldir. Ancak elbette karabasan (uyku felci) probleminin önüne geçmenize yardımcı olacak bazı yöntemler mevcuttur. Biz de bu yöntemleri sizler için sıraladık: 

• Hayatınızdaki stres faktörlerini azaltın: Kişinin hayatında stres faktörlerinin çokluğu, stresli bir evlilik hayatı, yoğun, uzun saatler çalışma gerektiren ve dolayısıyla strese neden olan çalışma hayatı gibi durumlar karabasan (uyku felci) probleminin ortaya çıkış riskini epeyce artırmaktadır. Dolayısıyla mümkün olduğu ölçüde hayatınızda ekstra strese sebebiyet veren faktörleri azaltmanız bu konuda yararınıza olacaktır.
• Meditasyon yapın: Meditasyonun kişinin hayatında ne kadar çok stres faktörü olursa olsun kişiye rahatlama sağladığı bilinmektedir. Bu nedenle karabasan görülme riskini de yüksek ölçüde azaltacağı sabittir. 
• Uyku alışkanlıklarınızı düzenleyin: Karabasan (uyku felci) problemlerinin temelinde stres ya da psikolojik faktörlerin olmaması durumunda sebep genellikle düzensiz uyku, fazla uyku ya da az uyku sorunlarıdır. Dolayısıyla bu sorunları çözümleyerek düzenli ve sağlıklı bir uyku rutini edinmeniz karabasan basması yaşama olasılığınızı gözle görülür ölçüde düşürecektir. 
• Profesyonel destek almaktan çekinmeyin: Karabasan (uyku felci) probleminin herhangi bir psikolojik rahatsızlık, yoğun stres, travmatik olaylar gibi faktörler tarafından tetiklenmesi durumununda kişinin uyku felci problemini tek başına çözüme kavuşturması zorlaşacaktır. Dolayısıyla böyle bir durumun varlığı halinde profesyonel destek almaktan çekinmeyerek; konuşma terapisi, BDT (Bilişsel-davranışçı terapi), psikodinamik terapi, destekleyici terapi gibi yöntemlere başvurmak problemin çözümü açısından çok daha verimli ve sağlıklı bir yol olacaktır. 

Karabasan (Uyku Felci) Hakkında İlginç Bilgiler Var Mı?

Karabasan (uyku felci) halk arasında doğru ya da yanlış pek çok bilginin yayıldığı ve dolayısıyla oldukça merak konusu olan bir problemdir. Karabasan (uyku felci) hakkında okuduğunuzda şaşıracağınız bazı ilginç bilgileri sizler için derledik:

• Sırt üstü yatan kişilerde daha sık karabasan görülmektedir. 
• Karabasan (uyku felci) probleminin fiziksel açıdan herhangi bir zararı bulunmamaktadır.
• Karabasan çözüme kavuşturulmadığında kalıcı bir sorun halini alabilmektedir. 
• Yaşarken oldukça uzun sürmüş gibi gelse de karabasan en fazla birkaç dakika süren bir sorundur. 
• Halk arasında genellikle siyah kıyafetli bir kişinin vücuda baskı uygulaması olarak bilinen karabasan tanımı aslında yalnızca karabasan durumunda ortaya çıkan belirtilerden biridir ve halüsinasyondan ibarettir. 

Karabasan Gördüm Ne Yapmalıyım?

Karabasan görmek kulağa oldukça korkutucu gelebilir ve yoğun bir kaygı hissine sebebiyet verebilir. Ancak unutmamalısınız ki karabasan psikolojik ya da hayata dair birçok sebebin etkisiyle kişilerde yaygın olarak görülen bir uyku problemidir. 

Karabasan görmeniz halinde öncelikle derin nefesler almalı, sakinleştirici nefes egzersizleri yapmalısınız. Tekrar uykuya dalmakta güçlük çekmeniz halinde uyku meditasyonlarından yardım alabilirsiniz. Genel olarak yatağınızın yanında su bulundurmanız ve karabasan gördüğünüzde de ağız kuruluğunuzu hemen yanıbaşınızdaki su ile gidermeniz faydanıza olacaktır. Ayrıca yaşadığınız durumun geçici olduğunu bilmek ve çözüm yollarına odaklanıp; kaygıya kapılmaktan kaçınmak da oldukça önemlidir.