Deprem Travmasını Atlatmak
Ülkemizden birçok fay hattı geçiyor ve deprem bölgesi olmamız artık herkes tarafından bilinen bir gerçek. Depremin insan hayatına verdiği zarar ve tehlikelerin dışında bir de birey ve toplum psikolojisine olan etkileri var ki bu asla göz ardı edilmemeli. Bu yazımızda sizin için depremin psikolojik etkileri üzerinde duracağız.
Deprem Travması Nedir?
Deprem; tüm canlıların hayatını tehlikeye sokan, ağır yıkımlara sebep olabilecek bir doğa felaketi olmasının yanı sıra aynı zamanda insan psikolojisi açısından oldukça travmatik bir olaydır.
Özellikle can kayıplarının yaşandığı depremlerin ardından hem depremi doğrudan yaşayan kişilerde hem de tüm toplumda travmatik etkiler gözlenir ve bu tüm toplumun psikolojisini olumsuz etkilemeye oldukça elverişlidir.
Deprem Sonrası TSSB
Yaşanan bir deprem sonrasında; hem depremi doğrudan yaşayan kişilerde hem de depremin gerçekleştiği ülkenin insanlarında TSSB (travma sonrası stres bozukluğu) etkileri ortaya çıkabilmektedir. Bu etkilerden bazılarını şöyle sıralayabiliriz:
- Uyku problemleri, uykusuzluk
- İştahsızlık
- Zaman zaman andan ve gerçeklikten kopma
- Çabuk sinirlenme ve çabuk korkma
- Sürekli hatırlama ve tekrar yaşıyor olma hissi
- Özellikle travmatik olayla (depremle) ilgili korkutucu rüyalar görme
- Yüksek binalardan kaçınma
- Asansör korkusu
- Sosyal ortamlardan uzaklaşma
Tüm bu etkiler depremden etkilenen tüm bireylerin yaşayabileceği şeylerdir. Ancak bunlar ve ardında getirdiği psikolojik sorunlar çoğu zaman göz ardı edilir. Bunların travma sonrası stres bozukluğu belirtileri olduğu ve ciddiye alınması gerektiği unutulmamalıdır.
Depremde Yakınını Kaybetmek
Depremler özellikle önlem alınmadığında en tehlikeli ve can alıcı doğal afetlerden birine dönüşebilir.
Ülkemizde de, yakın zamanda gerçekleşen büyük Kahramanmaraş depremi başta olmak üzere, toplumumuzun fertlerinden çoğunun gerçekleşen depremlerde bir yakınını kaybettiği söylenebilir.
Bu durum hem bireysel psikolojiyi hem de toplumun genel psikolojik yapısını oldukça derinden yaralamaktadır.
Deprem yaşayan ve depremde bir yakınını kaybeden insanlarda depresyon, anksiyete bozuklukları, seismophobia(deprem fobisi) başta olmak üzere birçok psikolojik rahatsızlık görülmektedir.
Dolayısıyla depremi sadece doğrudan yaşamak değil gerçekleşen bir depremde bir yakınını kaybetmek de hafife alınmaması gereken ve ağır psikolojik sonuçlara yol açabilen bir durumdur.
Enkaz Altından Kurtulmak
Enkaz altında kalmak ve daha sonra kurtarılmak. Adeta ölümün soğuk nefesini hissetmenin ardından gelen büyük bir mucize.
Evet kurtarılmak yani bir nevi yaşama dönmek paha biçilemez bir şey; ancak enkazda geçirilen birkaç saniyenin bile insan psikolojisine verdiği zararların büyüklüğü ölçülemez düzeyde. Bu nedenle enkazdan kurtulan kişilerin psikolojik sağlığını yeniden kazanmak için bir çaba göstermesi gerektiği aşikar.
Deprem Travmasının Neden Olabileceği Sonuçlar
Deprem insan psikolojisini genel olarak kötü etkiler. Ancak neden olabileceği bazı spesifik sonuçlar şöyledir:
- Depresyon
- Anksiyete bozuklukları
- Stres
- TSSB
- Panik atak
Tüm bu sonuçlar OKB, şizofreni gibi diğer psikolojik hastalıkları da tetikleyebilir.
Deprem Travmasını Atlatmak İçin Neler Yapabiliriz?
Deprem travmasının insanda bırakabileceği olumsuz psikolojik etkilerden yukarıda söz ettik. Ancak tabiki yapılabilecek bazı uygulamalarla bu etkileri hafifletmek mümkün. Bizim size tavsiyelerimiz şöyle:
- Sosyal ortamlardan uzaklaşmayın: Deprem sizi yalnızlığa itebilir, içe kapanıp daha önce katıldığınız ortamlardan uzaklaşmak isteyebilirsiniz. Ancak bunun yapmak psikolojinize gelen zararı artırmaktan başka bir işlevi yoktur. Bu nedenle her zaman sizi mutlu eden ortamlardan uzaklaşmamalısınız.
- Spor yapın: Spor yapmak hem deprem sonrası yaşadığınız özgüven düşüklüğünü yeniden toparlayacak hem de salgılattığı serotonin hormonu ile depremin travmatik etkilerinden kurtulmanızı sağlayacaktır.
- Yeni hobiler edinin. Yeni hobiler edinmek hem başlı başına insan psikolojisine çok iyi gelen bir şeydir hem de dolaylı yoldan yeni ortamlara girmeniz anlamına geleceğinden bu yönüyle de yaşadığınız travmanın etkilerinin hafiflemesine yardımcı olacaktır.
- Ortamdan uzaklaşın: Depremi birebir yaşayan bölgede iseniz bu bölgeden bir süreliğine de olsa uzaklaşmak size mental açıdan iyi gelecektir.
- Psikolojik destek alın: Depremin psikolojinize etkilerini lütfen hafife almayın ve gerektiğinde psikolojik destek almaktan çekinmeyin. Deprem bölgesinde ikamet ediyorsanız ve yüz yüze terapi için imkanınız yoksa online terapi gibi bir seçeneğinizin olduğunu da unutmamalısınız.
