Çocuk Yetiştirirken Bilmeniz Gereken 5 Madde
Çocuk yetiştirmek büyük bir sorumluluk ve çaba gerektiriyor. Bu sorumluluk karşısında anne ve babaların başarısız olduğu durumlar olabiliyorken aynı zamanda farkında olmadan, iyi niyetle sergiledikleri tutumlar da çocuğun gelecekte problem yaşamasına neden olabiliyor.
Anne ve babanın tutumu, çocuğun psikolojik, sosyal gelişimini ve ilerideki kişilik alt yapısını büyük ölçüde etkiliyor. Çocuğun gelişim aşamalarında ebeveynler birçok problemle karşılaşabilir ve kendilerini çıkmaz da hissedebilirler. Bu normal bir durumdur ancak çocuğun sağlıklı gelişimi açısından dikkat edilmesi ve özen gösterilmesi gereken noktalar vardır.
Çocuğunuza Koyduğunuz Kurallar Net Olmalı
Çocukların net sınırlara ve tutarlı kurallara ihtiyacı vardır. Her çocuk biriciktir, kimisi bağımsız olma eğilimindeyken kimisi kuralları sevebilir. Ancak, çocuğun mizacı ne olursa olsun net sınırlar ve kurallar, anne babanın sağlam duruşu onun dünyayı daha güvenli algılamasını sağlar. Kural koyarken aşırıya kaçmamak ve tutarlı olmak çok önemlidir. Dikkat edilmesi gereken noktalardan biri koyulan kuralın sebebinin açıklanması ve kurala uymadığında ne gibi sonuçlarla karşılaşacağının anlatılmasıdır. Ebeveynlerin koyduğu kural, yapılan açıklama ve sergilediği davranışın istikrarlı ve tutarlı olması gerekmektedir. Disiplini yaratma sürecinde anne ve babanın çocuğun gözünde değersizleşeceği kaygısı ile sınır koyamamaları ileride büyük problemlere yol açmaktadır. Bu tutumla büyüyen çocuklar sınırların nerede başlayıp nerede biteceğini bilmez bu da çocukta belirsiz ve öngörülemez bir dünya algısı oluşturur. Sınırları bilmemesi ve öz denetimini sağlayamaması çocuğun sosyal ortamlarda zorluk yaşamasına neden olabilir.
Anne-Baba Arası Tutarsızlık
Çocuğun eğitimi ve sağlıklı bir disiplinin sağlanabilmesi için anne ve babanın aynı tarafta olması gerekmektedir. Anne-baba arasındaki tutarsızlık ve çocuğa çifte mesaj gitmesi çocuğun gelişiminin gecikmesine neden olur. Anne tarafından belli bir davranışının hoş görülmesi ya da görmezden gelinmesi fakat baba tarafından bu davranışın cezalandırılması çocuğun yapacakları ve yapamayacakları konusunda şüphe içinde kalmasına sebep olur. Çocuk, böyle bir durumda yapılan hatanın düzeyini, anlamını kestiremez ve sınır sorunu yaşar. Çünkü çocuk doğru ve yanlış davranışı ayırt etmekte zorlanır, nerede, ne yapacağı konusunda kuşkuya düşer. Bu tutumun sonucunda dengesiz davranışlar ortaya çıkabilir. Aile içi ve çocukla iletişim önemli bir noktadır. Bu konuyu "Çocuğunuzla İyi İletişim Kurmak İçin Bilmeniz Gereken 10 Teknik" adlı yazımızda detaylı olarak anlatmıştık.
Çocuğun Her İstediğini Yapmak
Çocuğun istediği her şeyi ona sunmak yapılan en büyük hatalardan biridir. Her ebeveyn çocuğunun mutlu olmasını ve bir şeylerden eksik kalmamasını ister ancak bu tutumun düzeyli olmayışı ciddi davranış problemlerine neden olmaktadır. Her istediği olan çocuk tatminsizliğe ve doyumsuzluğa sürüklenir. Çabuk sıkılır, çoğu zaman daha fazlasını ister çünkü çocukların taleplerinin sınırı yoktur. Bu konuda detaylı bilgi edinmek isterseniz "Şımarık Çocuğumuza Nasıl Davranmalıyız?" blog yazımıza göz atabilirsiniz. Bazen anne ve baba çocuğun kendine güveninin artması için bu tutumu sergiler ancak anne babanın düşüncesinin aksine bu durum çocuğa özgüven kazandırmaz. Hatta bu çocuklar evin dışındaki sosyal hayatında isteklerine ulaşamayınca öfke ve hayal kırıklığı yaşayabilirler. Çocuğunuzun özgüven kazanmasını istiyorsanız ona küçük de olsa görevler verin ya da sizin koyduğunuz sınırlar çerçevesinde deneyimler yaşamasına ve sonuçlarını görmesine izin verin. Taleplerini sınırlı ve ölçülü bir şekilde yerine getirmeye çalışmak faydalı olacaktır.
Aşırı Korumacı Anne-Baba Tutumu
Güvenlik sebebiyle çocuğa aşırı koruyucu yaklaşım çocuğun gelişimsel becerilerini ve psiko-sosyal gelişimini olumsuz yönde etkiler. Bu tutumdaki ebeveynler genellikle çocuklarının istek ve ihtiyaçlarını çocuk kendini ifade etmeden yerine getirirler ve çocuk bir sorunla karşılaştığında problemi onun yerine çözerler. Bu durum çocuğun yapabileceklerini fark edememesine sebep olur, kendi başına karar vermesi güçleşir ve kendinin tanımasını engeller. Problem çözme ve problemlerle baş etme becerisini kazanamaz. Bu çocuklar yetişkinlikte de birilerine bağımlı yaşarlar çünkü kendi ihtiyaçlarını kendileri karşılayamaz, bir işi yaparken çoğu zaman birisinin onayına ihtiyaç duyarlar. Okula uyum sorunları ortaya çıkabilir ve ileride özgüven problemi yaşayabilirler. Çocuğunuzun yüksek benlik saygısına sahip ve mutlu olmasını istiyorsanız kendi seçimlerini yapabilmesi için uygun bir alan yaratın, kendisini ifade etmesine izin verin, kararlarını önemseyin ve sorumluluk almasını sağlayın.
Koşullu Sevgi
Olumlu disiplin kurmakta zorluk çeken ebeveynler genellikle çocuğun yapabileceği davranışa karşı koşul sunmayı tercih edebiliyor. “Beni üzersen seni sevmem” gibi koşullu cümleler probleme kısa vadede çözümü getirebilir ancak uzun vadede çocuğun güvenini zedeler. Bu tür cümlelere sıklıkla maruz kalan çocuk yaptığı ya da yapacağı her hatada anne-babayı kaybetme korkusu yaşar bu da hata yaptığında yoğun bir kaygı yaşamasına sebep olur. Anne-babanın kuramadığı otorite karşısında sevgisini kullanması çocuğun duygusal gelişimi açısından yanlış bir tutumdur. Güven temelden zedelenir ve diğer insanlarında onu koşullu seveceği algısına kapılabilir. Çocuk hata yaptığında da yani her koşulda anne ve babasının onun yanında olduğunu bilmelidir, onlarla sağlıklı ve güvenli bir sevgi bağı oluşturulmalıdır.
Çocuğun fiziksel, sosyal ve duygusal ihtiyaçlarını karşılarken sevgi dolu ve huzurlu bir ortam sağlamak çok önemlidir. Olumlu disiplinin sağlanması, sınırların net olması ve bunları sağlarken anne-babanın tutarlı ve sağlam duruşu çocuğun kurallara uyması açısından çok etkilidir. Böylece çocuk, anne ve babanın sınırlarını, kurallarını içselleştirir ve onun da sınırları haline gelir. Her davranışın önemi vardır, unutmamalıdır ki anne ve baba çocuğun rol modelidir. Etkili ebeveynlik ve olumlu disiplinin kurulması çocuğun sorumluluk alabilmesini, kendi kendini yönetebilmesini, problemlerine çözüm üretebilmesini sağlar. Belirlenen sınırlar içerisinde çocuğa sorumluluk vermek ve seçimler sunmak çocuğun kişilik gelişimini pozitif yönde etkiler. Disiplin ve sevgiyi dengeli bir biçimde sağlayabilen anne-babalar çocuğa kurallara uymayı etkili bir şekilde öğreterek sağlıklı bireyler yetiştirirler. Son olarak çocuğunuzun psikolojik desteğe ihtiyacı olup olmadığı ile ilgili aklınızda soru işaretleri varsa "Çocuğunuzun Psikolojik Desteğe mi İhtiyacı Var?" adlı yazımızı okumanızda fayda var. Çocuğunuzla baş edemediğinizi hissediyor ve bir uzmandan bilgi almak istiyorsanız psikologofisi.com' da ki psikologlarımızla her an görüşebilirsiniz. Hangi uzmandan yardım alacağınız ile ilgili kafanızda soru işareti varsa "Pedagog ve Çocuk Psikoloğu Arasındaki Farklar" adlı blog yazımızı okuyabilirsiniz.
