Çocuk Resim Analizinde Kullanılan Testler

Ebeveynler olarak çocuklarınızın iç dünyalarında neler olduğunu, bazı davranışlarının sebebini anlayamayabilirsiniz, bu gayet doğaldır ve sizi kötü bir ebeveyn yapmaz. Çocukların iletişim becerileri henüz sizler kadar gelişmediği için kurduğu oyunlarla ve çizdiği resimlerle sizlerle iletişim kurmaya çalışırlar.

‘’Çocuk Resimlerini Anlama Rehberi’’ içeriğimize giderek çocuğunuzun resimlerini nasıl analiz edebileceğinizi ve hangi durumda uzmana başvurmanız gerektiğini öğrenebilirsiniz. Psikolog Ofisi olarak deneyimli uzman kadromuzla buradayız. İstediğiniz yerden ve uzmandan görüntülü veya sesli online terapi seansları için bizlerle iletişime geçebilirsiniz.

Çocuklar projektif yani yansıtıcı testlerde, resim yapmayı yansıtma yolu olarak kullanır ve bu yansıtmaların anlamlarını bilmek resimlerin doğru analizi için çok önemli bir unsurdur. Resimler aracılığıyla yapılabilecek 3 tür yansıtma vardır.

Seküler Yansıtma

Kendimizdeki nitelikleri diğerinde görme durumudur. Bunlar ya çok istenen ya da yokluğu hissedilen durumu yansıtırlar.

Örneğin ailesinden şiddet gören bir çocuk resminde şiddet gösteren bir aile çizebileceği gibi şiddetten tamamen uzak, mutlu ve huzurlu bir aile çizimi de yapabilir. Çünkü asıl isteği şiddetten uzakta olmaktır ve bunu kağıda dökerek anlatmaya çalışabilir.

Katartik (Arındırıcı) Yansıtma

Olması istenen, arzu edilen ama aynı zamanda bireyin kendisine dahi itiraf edemediği bir düşünceyi yansıtır.

Örneğin bir çocuk kardeşini kıskandığı halde ben onu kıskanmıyorum, o beni kıskanıyor diyebilir.

Tamamlayıcı Yansıtma

İçinde bulunulan durumda eksikliği hissedilenlerin resimde tamamlanmasını yansıtır.

Örneğin doğayı seven şehirde yaşayan bir çocuk, trafik, binalar ve kalabalık yerine sürekli manzara resmi çizebilir.

Projektif Testler Ve Analizleri

Resim analizinde genel olarak sorunu anlamaya yönelik 3 tür projektif yani yansıtıcı test uygulanır. Bunların birincisi Koppitz’in 1968 yılında geliştirdiği ‘Bir İnsan Çiz’ testi, ‘Bir Aile Çiz’’ testi ve ‘Ağaç’ testidir.  Bazen ayrı ayrı uygulanan bu testler bazen tek seferde bir bütün olarak uygulanabilir.

Test uygulayıcı olan uzman, çocuğa açık ve net bir şekilde, fazla kelime kalabalığı yapmadan direktif verir. ‘Şimdi bir insan/ağaç/ aile çiz, bitirdikten sonra seninle resmin hakkında konuşacağız’ dedikten sonra kalanı çocuğa bırakır, kağıdın nasıl tutulacağı, ne tür kalem kullanılacağı ve hangi renklerin ağırlıklı olacağı gibi detaylar tamamen çocuğun kendisine bağlıdır, uzman tarafından kesinlikle bir müdahale yapılmaz çünkü bu durum projektif testin sonucunu tamamen değiştirir hatta çoğu zaman sonucu geçersiz dahi kılabilir.

Bu testler ile çocuğun;

•Bilişsel ve duygusal gelişimini,

•Kişiliğini ve kişilik özelliklerini (kişilik ölçütü),

•Çevreyle ilişkisini (çocuklar sevdiklerini çizmeye meyillidir),

•Tutumunu öğrenmek mümkündür.

Bir İnsan Çiz Testi

Tek başına bir zeka testi olarak sayılmamalıdır ancak WISC-R veya S-B testlerine yardımcı olmak için ikincil bir yöntem olarak kullanılabilir.

Koppitz tarafından geliştirilen bu testin normları Amerikan kültürüne özgü olduğu için Türk çocukları değerlendirirken birebir kullanılamaz ancak muğlak ve kabataslak yorumlar yapılabilir.

Çocuğa ‘bir insan çizmeni istiyorum, sonra da çizdiğin insan hakkında konuşacağız’ direktifi verildikten sonra süre tutulmaya başlanır ve uzman süreçle alakalı bazı önemli soruların cevaplarını çocuğun dikkatini not etmeye başlar. Bu sorular:

•Yönergeden itibaren nasıl konuşuyor?

•Hangi beden parçasından başlandı?

•Çocuk çizim esnasında nasıl davranıyor?

•Hangi parçaların üzerinde daha fazla duruyor?

•Silgi kullanıyor mu? Nerelerde ve ne sıklıkla kullanıyor?

•Parçaların birbiriyle ve kağıdın bütünüyle ilişkisi nasıl?

•Unutulan beden parçaları var mı? Varsa neler? Şeklindedir.

Resim yapmayı bitiren çocuğa resme yönelik sorular sorularak resmi yorumlaması istenerek resim üzerinden kendini anlatmasına imkan sunulur. Bu sorular:

•Çizdiğin çocuğun adı ne?

•Nelerden hoşlanır?

•Üzüldüğü ve korktuğu şeyler var mı?

•En çok ne oynamaktan hoşlanır?

İlk çizdiği insan figürünün kendi cinsiyetinde olması beklenir çünkü aksi bir durum ödipal dönem ve ergenlik dönemi haricinde özdeşim problemine (anne veya babaya aşırı özdeşmek de bunlardan biridir) ya da psikoseksüel fiksasyona işaret edebilir.

Çocuğun 3 ve üstünde resim çizmesi okul başarısızlığına, çocuk sayısına veya organik soruna işaret edebileceği unutulmamalıdır.

Beden parçalarının bütünlükten yoksunluğu 7 yaşına kadar bir sorun teşkil etmese de 7 yaşından büyük çocuklarda saldırganlığa, okulda sorun yaşadığına, organik beyin sendromuna, algıda motor sorunlara işaret edebilir.

Beden egoyu temsil ettiğinden dolayı çöp adam çizimi 36 ay ile 3 yaş arasında normal görülse de 6 yaş ve üstünde şüphe edilebilecek bir durum olarak değerlendirilir çünkü çöp adam, ego sisteminin yaşına göre zayıf olduğunu gösterir.

Tekrar tekrar çizilip silinen beden resimleri ise bedene yapılan fazla yatırımı, narsistik yapılanmaya veya yeme bozukluğuna işaret edebilir.

Ergenlik dönemindeki çocuklar için resim çizmek tehlike olarak kabul edilebilir çünkü kendilerini ifade etmekten çekinirler bu yüzden de olabildiğince detaysız olan bir çöp adam çizmeyi tercih edebilirler.

Çizilen uzuvların değerlendirilmesi ve farklı durumlarda sembol olarak anlamları nelerdir? 

Baş

•Önce başın çizilmesi beklenir çünkü düşünsel faaliyeti temsil ettiği için akılcılığın artık devrede olduğunu işaret eder eğer çocuk insan çizmeye ayaktan başlıyorsa yeteri kadar düşünsel faaliyet göstermediği için sublimasyonda problem olduğu veya impuslif dürtü bozukluğuna sahip olduğu anlamına gelebileceği gibi sosyal uyumsuzluğu da işaret ediyor olabilir.

•Düşünsel aktivite hakkında bilgi sahibi olunmasını sağlar.

•Başın vücuttan büyük çizen çocuğun kendisini zeka olarak diğer çocuklardan aşağıda gördüğünü gösterir.

•Başı olduğundan büyük çizen çocuğun ailesi tarafından zeki bulunmayan ve okul başarısında sorun yaşadığı gösterir.

•Başı olduğundan küçük çizen çocuğun ise düşüncelerinin başkaları tarafından önemsenmediğini düşündüğünü gösterir.

•Sadece baş ve kafa çizen çocuğun ise zeki görünme çabası içinde olduğunu gösterir.

Ağız Ve Kaşlar

•Yüzde ilk bakılması gereken yerdir.

•İletişim ve sözel eylemleri temsil eder.

•Çocuklar için duygu durumunu ağzıyla ifade eder örneğin mutlu çocuklar gülen yüz, mutsuz çocuklar ağlayan yüz çizerken nötr duyguları olan çocuklar ise düz çizgi çizer.

•Ağzı zikzak şeklinde çizen bir çocuğun şiddete eğilimi olduğu söylenebilir.

•Konuşma güçlüğü ve iletişim sorunları yaşayan çocuklar ağzı fazla büyük veya küçük çizebilir.

•Büyük ve içi boyanmış bir ağız çocuğun cinsel merakına bağlı olarak küfür eğilimi görülür.

•Ağzı düz çizgi olan çizen çocuklar, kendi duygularından konuşmaktan kaçınan çocuklardır.

•Ağız çizmeyen çocuklar ailelerinde konuştuklarına değer verilmediğini, sesini duyuramadığını hissettiğini anlatmaya çalışıyor olabilir.

•Sağlık sorunları olduğunu ifade etmek istemeyen bir çocuk da ağız çizmeyebilir.

•Kaşlar ve ağız arasında uyum varsa anne ve babanın tutumlarında tutarlılık olduğunu gösterir çünkü kaşlar babayı temsil ederken ağız ise anneyi temsil eder.

•Anne ve babalarına aşırı bağımlı çocuklar ağız bölgesini çizerken daha fazla zaman harcar.

Dişler

•Kendi figüründe dişlerini büyük çizen çocuklar öfkeli olduklarını anlatır.

•Kendinden başka bir insan figüründe büyük diş çizen çocuklar çizdikleri kişilerden korktuklarını anlatmaya çalışıyor olabilirler.

•Büyük dişler çizen çocuklar oral yönden saldırganlığa maruz kalmış olabilir, örneğin anne ve babası çok bağıran çocuklarda sıkça karşılaşılan bir çizimdir.

Çene

•Köşeli ve geniş çene çizen çocuklar genellikle karar vermede güçlük çeken, destek ve onay bekleyen çocuklardır.

Gözler

•Belli oranda görme kaybı da dahil olmak üzere görme problemi yaşayan çocuklar yaşadıkları sorunla ilgili dışavurumu olarak göz çizerken göz bebeği çizmeyebileceği gibi bu durum çocuğun histerik (başkasını önemsemeyen, kendi için var olan) yapıda olduğunu da gösteriyor olabilir.

•Gözlerin keskin iki nokta olarak çizen çocuk paranoid bir yapıdadır.

•Büyük veya küçük göz çizimi ise görme problemine dayalı öğrenme güçlüklerini de gösteren çizimlerde 4 yaşından itibaren göz bebeği çizimi de beklenir.

•Gözü büyük çizen çocuklar dünyayı görmek ve daha da içinde olmak istiyor demektir.

•Gözü küçük çizen çocuklar dünyadan uzaklaşmak, görmemek ve bazı duygularını bastırmak istiyor demektir.

•Helezonik göz çizen çocukların çizgi filmlerden veya okuduğu bir kitaptan etkilenmediğinden emin olunduğu takdirde psikotik bir belirti olarak kabul edilir.

•Kısık ve çizgi şeklinde göz çizimini sık sık eleştirilen, bilmek ve görmek istemeyen, genellikle saklanan çocuklar tercih eder.

•Minik ve nokta şeklinde göz çizimini içe dönük ve depresif ruh haline sahip çocuklar tercih eder.

•Kirpikli göz çizimini zorlandığı şeyler olan ve korunmak isteyen çocuklar tercih eder.

Burun

•Seksüel bir sembol ve gücün simgesi olarak değerlendirilir.

•Gerçeğinden çok daha büyük ve abartılı burun çizmesi o çocuğun kastrasyon (iğdişiklik) endişesi -erkek çocuklarının cinsel organlarını kaybetme korkusu- yaşadığı ve cinsel konulara fazla meraklı olduğu söylenebilir.

•Nokta şeklinde burun çizen bir çocuğun cinsel konulara merakının bastırıldığının ve konuşmaktan korktuğunu anlayabiliriz.

•Burun çizmeyen bir çocuğun ise cinsel merakını bastırdığı söylenebileceği gibi kendini güçsüz hissettiğini de anlatmaya çalışıyor olabilir.

•Astım gibi solunum problemi yaşayan çocuklar burun çizgilerini büyük veya daha vurgulu çizebileceği gibi küçük de çizebilirler.

Kulaklar

•Sosyal ilişki konusundaki bilgiyi temsil eder.

•Kulak çizmeyen çocuklar çevresindekilerle ilişkide güçlük yaşıyor olabileceği için sosyal çevre ye ilişkin problemlere işaret eder.

•Kulak figürünü abartılı şekilde çizen çocuklar kuşkucu ve kendileri hakkında konuşulduğunu düşünüyor, sık sık eleştirilere maruz kalıyor, kendinden sır saklandığını düşünüyor veya kulak çekme cezası alıyor olabilir.

•İşitme problemi yaşayan çocuklar kulak figürünün çizimine yoğun bir ilgi gösterir.

•Normal şartlarda ve durumda olan bir çocuk saçı uzun kadın resmi çizmediği sürece kulak çizmesi beklenir.

•Uzun saçlı bir figür çizilmesine rağmen kadınlarda abartılı bir kulak çizimi, silinip tekrar tekrar çizilen kulaklar ilişki sorunlarını gösterir.

Boyun

•Duygusal ve sosyal olgunlaşmanın sembolüdür.

•Dürtü kontrolünü gösterir.

•Başı bedene bağladığı için içgüdüleri temsil eder.

•İstek ve duyguları akla bağlar.

•Süper egoları baskın olanlar, duygusal ve sosyal olarak gelişmemiş çocuklar genellikle boynu çizmeyi unutur.

•İçgüdülerini mantıklarıyla denetlemeyi öğrenememiş çocuklar çoğunlukla boyun çizmeyi unutur.

•Boynu kalın ve kısa çizen çocuklar dürtü kontrolü, istek ve arzularını geciktirme ve kurallara uymakta zorluk çeker.

•Boynu çok ince ve uzun çizen çocuklar aşırı kuralcı, dürtülerini yok sayabilecek kadar sıkı dürtü kontrolü olan çocuklardır.

•9-10 yaşından sonra boyun çizilmemişse zayıf oto kontrole işaret eder.

Omuzlar

•Yumuşak omuz çizen çocuklar sosyal ilişki kurmaya gönüllü, uyumlu ve isteklidir.

•Köşeli çizgilerle omuz çizen çocuklar agresif, saldırgan tavırları olan ve güçlü görünmeye isteklidir.

Saçlar

•Erkeksilik ve maskülinitenin ve otoritenin sembolüdür.

•Hakim olma ve başarılı olma isteğinin göstergesidir.

•Çocuğun çok saç çizmesi otoriterliğin göstergesidir.

•Çocuğun abartılı saç çizmesi fazla güç yani her şeye sahip olma ve kontrol etme arzusuna işaret eder.

Bel

•Dürtü kontrolü ve bağlanma sorunlarına işaret eder.

•İnce bel çizen çocuklar sıkı bir dürtü kontrolüne sahiptir.

Göbek deliği

•Çocuğun anneye regresif bağlanmış olduğunu ve ona bağımlı olduğu anlamına gelir.

Cinsel organ

•Dürtü kontrolü zayıf çocuklar tarafından çizildiği görülür.

•Cinsel istismar habercisi olabilir.

•Anne ve babaların evlerinde kendilerinin veya çocukların mahremiyetine özen göstermeyen bir yaşantı sürdüğünü gösterebilir.

•Cinsel organlarıyla ilgili olarak aşırı bir bedensel endişeye sahip olan bir çocuk olduğunu gösterebilir.

Kollar

•Benlik gelişimi ve sosyal uyumla ilgilidir.

• Gücün sembolüdür.

•Dünyayı tanımak, nesneleri kullanmak ve onlarla başa çıkmayı temsil eder.

• Uzun çizilen kollar tutku, aşırı istek ve arzuları anlatır.

•Kısa çizilen kollar güvensizlik ve çekingenliği anlatır.

•Normalden çok daha kısa çizilen kollar zeka ve psikosomatik sorunları işaret eder.

•Kolların çizilmemesi saldırganlığın bastırılmasını, depresifliği veya güçsüzlük hissini anlatır.

•Kolları bedene bitişik resmeden çocukların içe dönük bir yapısı vardır.

•Kolları iki yana açık olarak resmeden çocuklar insan ilişkilerine açıktır.

•Kolları yukarı doğru açık olarak resmeden çocuklar çok sevinçli olunan durumlardaki gibi yüksek çizdikleri kolları genellikle yoğun duygu ifadesi olarak kullanır.

Eller

•Ellerin çizilmemesi çevreye uyumda güçlük, güvensizlik veya yetersizlik duygusunu ifade eder ve depresyonun bir işaretçisi olabilir.

•Ellerin çizilmesinin unutulması özgüven eksikliği ve uyum sorunlarını gösterir.

•Çok büyük çizilen el figürü, ailede çok fazla müdahale olduğun, çocuğun kendini eksik ve güçsüz hissettiğine işaret eder.

•Yumruk halinde çizilen el saldırgan duyguları temsil eder.

•Elleri cepte, gövde arkasında veya bir eşyanın siperinde çizilmesi gizlilik, utanç duygusu ve sosyal ilişkilerde geri çekilmeyi gösterir.

•Tırnak yeme, mastürbasyon veya hırsızlık gibi durumların suçluluğunu hisseden çocuk ise elleri bedenin arkasında gizli şekilde resmeder.

Parmaklar

•Parmakların en ince ayrıntısına karar göstermek sabit fikirlilik, saldırganlık ya da saplantı olarak kabul edilir.

•6 yaşına kadar parmakların eksik çizilmesi bir sorun teşkil etmezken 6 yaş sonrası için hırs ve hedef eksikliğini gösterir.

•Parmakların çok belirgin çizilmesi mastürbasyon işareti olarak görülebilir.

•Çok parmak çizen çocuk aşırı hırslıdır ve gerçekçi olmayan hedeflere sahiptir.

•Çok ince ve uzun çizilen parmaklar çocuğun suça eğilimli olması olarak yorumlanabilir.

Bacaklar

•Vücudu taşıyıp, bedeni destekleyen bir organ olduğundan dolayı güç kavramıyla bağdaştırılır.

•Bacakların çizilmemesi çocuğun güçsüz hissettiği, özgüven problemi yaşadığını ve kendi ayakları üzerinde duramadığını gösterir.

•Bitişik çizilmiş bacaklar gerginliği, cinsel güdüleri aşırı bastırmayı ve cinsel korkuları temsil eder.

Ayaklar ve ayakkabı

•Fallik özelliklerdir.

•Ayakların büyüklüğü çocuğun özgüveniyle doğru orantılı olarak artar.

•Ayakların çizilmemesi özgüven sorununa işaret eder.

•İki ayağı da sağa dönük çizen çocuklar, geleceğe yönelik, progresif yani ileriye, gelişmeye ve bireyselleşmeye isteklidir.

•İki ayağı da sola dönük çizen çocuklar, geçmişe yönelik, içe dönük, bağımlı, depresif ve ayrışmakta zorluk çeken çocuklardır.

•Bir ayak sağ, bir ayak sola dönük çizen çocuklar karar vermekte zorlandıkları bir durum ile ilgili ikilemdedir. (büyüsem mi, küçük mü kalsam? Vb.) Özellikle ergenlerde farklı yöne bakan iki ayak resmedilmişse, zayıf olan bacağın yönüne bakılmalıdır.

•Bir ayağı uzun, bir ayağı kısa çizen çocuklarda gelişmekle ilgili sıkıntılara işaret ettiği düşünülür ve kısa olan ayağın yönüne bakarak yorum yapılır.

Kıyafet ve aksesuar

•Ruhsal yükü temsil eder.

• Gösterişli elbiseler çizen çocuklarda onay alma arzusu ve bedene aşırı yatırım durumu gözlenir.

•Cep, bavul ve sepetler ise fazladan ruhsal yükleri anlatmakta kullanılır.

•Gözlük, şapka ve kirpik narsistik kırılganlığa ve dış dünyadan korunma isteğine işaret eder.

•Kolye, kemer ve bilezik bağlanma sorunsalına işaret eder.

•Düğmeler regresyonu temsil ediyor olabilir.

Dil çıkarma

•Değersizleştirmeyi temsil eder.

Keçi sakal

•Narsistik yapılanmayı işaret eder.

Bıyık ve topuz

•Erkeksiliği temsil eder.

Profil çizimi

•Sosyal ilişkiden kaçınmayı temsil eder.

Çil

•Çocuksuluğa kaçış ve tahrip etme duygusunu temsil eder.

Bir Ağaç Çiz Testi

Bazı durumlarda çocuklar, aile ve insan çizme testine tepki gösterse de ağaç testinde böyle bir sorun yaşanmaz. Çocuğa tamamen kendi hayal ürünü olan ve kopya edilmeyen bir ağaç çizilmesi söylenerek eşit dört parçaya bölünmüş bir kağıt verilir. Her ağaç çizimi kişiye özel olduğundan dolayı çok net bir yorum ve analiz sistemi olmamasına rağmen belli başlı temel yorumlar üzerinden uzmanlarca anlaşılabilir.

Çizilen ağaçta yukarı doğru giden her şey düşünsel etkinliği temsil ederken aşağı doğru inenler ise bilinçaltı eğilimlere yönelişin, içgüdü ve duyguların yoğunluğu ile egemenliğini temsil eder.

Kağıdın ortasındaki dikey çizginin solundakilerin hepsi geçmişse olan bağlantıya, anılara ve çocukluk yıllarına verilen önemi temsil ederken sağındakiler ise kişinin olumlu yönlerini, yetenek, başarı ve geleceğe dair umut ve hayallerini temsil eder.

Ağacın gövde başlangıcının ana gövdeye göre geniş tutulması kavrama ve öğrenmedeki yavaşlığı gösterirken başlangıçtan uçlara doğru kalınlaşan dallar duygusal kalabalığın bir işareti olabilir.

Ağaç gövdesini oluşturan çizgilerin birbirlerine paralel olarak yükselmesi itaat, uyum ve eğitsel zorluklar göstermeyişe işaret ederken ağaç gövdesinin kesik kesik çizgili parçalardan oluşması duygusal inceliğe, aşırı duyarlılığa ve kırgınlığa işaret eder.

Kökler: Dürtülerdir. İdi temsil eder.

Gövde: Ego

Dallar: süper ego

Çocuğun çizdi ağacın ürünlerinin yani meyve veya çiçeklerinin olması beklenir.

Meyveli ağaç: psikolojik durumu ve duygu durumu iyi, ürün vermek ve faydalı olmak istiyor.

Örneğin, elma ağacı çizen bir çocuk eğer ödipale dönemindeyse sıkıntı teşkil eden bir durum olmamasına rağmen ödipal dönem haricinde elma ağacı çizimi o dönemden kalma bir soruna işaret edebilir ve araştırılmasında fayda vardır.

Meyvesiz ağaç: kendini sıradan görüyor.

Sonbahar ağacı: depresif duygu durumu yaşıyor ve içe dönük.

Şekerli/ dondurmalı ağaç: olgun değil, ailenin gerçek dışı yüksek beklentileri var.

Bir ağaçta birden fazla çeşitli ürün: omnipotans, ben her şeyi biliyorum demeye çalışıyor.

Kavak / söğüt ağacı: entellektüelleşme, iyi bir düşünsellik halidir.

Yaşlı ve uzun ağaç: saygı görme ihtiyacı veya ölüm korkusunu belirtir.

Ağaç dalında yuva veya kuş: ailesinin baskısından kaçmak istese de bunu başaramadığını gösterir.

Bir Aile Çiz Testi

Çocuğa ‘Hadi bir aile çiz’ direktifi verilir. 8 yaşın altında olan çocuklarda tılsımlı aile resmi yaptırılırken öncelikle ‘sence aile nedir?’ sorusuyla başlanabilir. Bir İnsan Çiz testindeki işleyişe benzer sürece sahip olan bir testtir ancak farklı olarak kağıdın yatay olması bir sorun teşkil etmez, aksine genellikle kağıdın yatay tutulması ve çizimde kurşun kalem kullanılması tercih edilir.

Test, uygulayıcı uzman tarafından verilen direktifle başladıktan sonra çocukla ilgili not alma süreci başlar ve resmin doğru analizi için önemlidir. Çocuk aile resmini çizerken:

•Aile üyelerini çizerken cinsiyet ayrımını doğru yapabildi mi?

Aile üyelerinin çiziminde cinsiyet ayrımı yapılırken bir sorun yaşanıyorsa çocukta gelişimsel bir sorun olabilir.

•İlk önce kimi çizdi?

Kendi cinsinden birini çizmesi beklenir çünkü ilk çizilen kişi çocuğun özdeşim kurduğu kişiye öncelik verir, en çok o kişinin çizimine vakit harcar ve genellikle anne figürü çizilir.

•Kendini çizdi mi? Çizdiyse nereye çizdi?

Kendini aile resmine eklemeyen veya grubun dışında çizen çocuğun kendini oraya ait hissetmediği, dışlandığı anlamı çıkarılabilir ve bu durum tamamen bilinçsizce resmedilir. Çocuk, kendini en yakın gördüğü kişiye yakın çizer ancak hangi tarafına çizdiği de değerlendirilmelidir çünkü sol taraf geçmişi temsil ettiği için geçmişten gelen bir bağlarının olduğu gibi bir yorum yapılabilir.

Eğer çocuk kendini aileden dışlanmış hissediyorsa kendisi ile aile grubu arasına bir eşya, çiçek veya ağaç gibi bir nesne ekleyerek bunu anlatabileceği gibi kendi yüzünü diğerlerinin yüzünün baktığı yönün zıt yönüne bakar pozisyonda resmedebilir.

•En son kimi çizdi?

En son çizilen kişi ailenin dışa dönük yüzünü temsil eder genellikle baba figürü sona bırakılır. Baba çizilmese bile babalık görevi gören kimse çocuk onu en son çizer.

•Çizilen figürler arasında boyut farkı var mı?

Ailedeki hiyerarşik yapılanmayı anlatır. Kim daha büyük çizilirse otoritenin onda olduğu anlaşılır ve genellikle çocuğun o aile üyesiyle anlaşamadığı veya ondan korktuğu yönünde yorumlanır. Çocuk anne ve babayı aynı büyüklükte çiziyorsa ailede ebeveynler arasında hiyerarşik bir yapı olmadığını, eşitlik olduğu yorumu yapılır. Eğer çocuk kendi figürünü daha büyük çiziyorsa, aileyi çocuk yönetiyor denebilir ve oldukça tehlikeli bir durumdur.

•Aile üyeleri birbirine yakın mı? Aile üyeleri arasında bir bağlantı var mı?

Aile üyelerinin birbirine yakınlığı aslında o üyelerin birbirleriyle ilişkilerini temsil eder. Çocuk, aile resmi çizerken huzurlu aile ortamını yaratmak için kendi önlemlerini alır. Anlaşamayan aile üyelerini birbirinden uzak çizerek olası kavga veya huzursuzluğu engellemeyi amaçladığı gibi bir yorum yapmak mümkündür.

Bazı durumlarda ise çocuk, aile üyeleri arasındaki iletişim kopukluğunu göstermek için mesafeli çizmese bile aralarına bir nesne çizebilir veya yüzlerini farklı yöne bakarken resmedebilir. El ele resmedilseler dahi birbirlerine sırtları dönük veya yüzleri farklı yöne bakarken resmedilen aile üyeleri arasında iletişim kopukluğu olduğu anlaşılabilir.

•Çizmediği bir aile üyesi var mı?

Çocuğun aile resmine çizmediği bir üye varsa, o üyenin aslında ailede çok bir yerinin olmadığını düşünüyor ve kopuk bir ilişki içerisinde oldukları şeklinde yorumlanır. Çocuk o kişiden o kadar uzaktır ki, ailenin bir parçası değil bir yabancı olarak kabul edilmiştir. Bazı durumlarda ise çocuk, ailenin huzurunu kaçırdığını düşündüğü kişilere aile resminde yer vermeyerek çizdiği aileyi korumak adına o kişiyi çizmez. Resimde olmadığı için de bir sorun teşkil edemeyeceğini düşünür. Üzerinde durulması gereken bir durumdur.

•Resimde bir ev figürü çizdi mi?

Ev figürü, karalama döneminin ardından çocukların en çok çizdiği figürlerdendir çünkü çocuk hayatı evden öğrenir ve kendi duygusal yaşamlarını burada oluşturur. Ev, güven ve sığınmanın bir sembolüdür.

Çocuk kendini o eve ait hissetmiyorsa, kendini evin dışında çizerek evde baskı altında olduğunu ve rahat hissetmediği anlaşılabilir.

• Aile üyelerinin yüzleri ne yöne bakıyor?

Yüzü sola bakan aile üyeleri içe kapanık karakterlerken, yüzü sağa bakan aile üyeleri progresif yapılanmışlardır.

•Çizilen figürlerin bedenleri nasıl resmedilmiş?

Çocuk, kendisini korumadığını düşündüğü kişinin kollarını çizmeyebilir ve aslında o kişiden bir destek beklentisi içinde olduğu anlamına gelir.

Çocuk, saldırganlık dürtüsüne sahip olduğunu düşündüğü aile bireyinin ellerini çizmeyebilir, bu da ona güven duymuyor anlamına gelir.

Çocuk, aile resmini çizerken önce herkesin başını çizip ardından bedenlere geçiyorsa o ailenin rasyonalizasyon mekanizmasının çok fazla kullanıldığını ve duyguların sonra geldiğini anlayabiliriz.

Çocuk, kendi başını çizerken birkaç kez silip yeniden çiziyorsa ailesinde düşünceleri önemsenmiyor anlamına gelir.

Çocuk, ailedeki herkesin gözlerini nokta olarak çiziyorsa ailede depresif bir duygunun hakim olduğu anlamına gelir.

Çocuk, ailedeki herkesin ağzını çizgi olarak çiziyorsa ailede kimsenin birbiriyle iletişim kurmuyor, kursa da sağlıklı bir sonuca ulaşılamıyor anlamına gelir.

Çocuk, ailedeki herkesi yan yana profilden çizmişse ailede sosyal kaçınma söz konusu olduğu anlamına gelir.

Çocuk, aile çizimini bitirdikten sonra tılsımlı aile testine geçilebilir. Tılsımlı aile testinde çocuğa, çizdiği aile figüründeki her aile üyesi hakkında bazı sorular sorularak çocuğun aslında ne hissettiği ve düşündüğü bazı metaforlar üzerinden açığa kavuşturmak planlanır. Bu sorular :

•Bu anne figürü bir hayvan olsaydı ne olurdu? Neden?

•Bu hayvanın nasıl özellikleri var? Gibi sorulardır.

Unutulmamalıdır ki çocuk resminin analiz sonuçları ve uygulanan projektif testlerin sonuçları tanı koymak için yetersizdir, yalnızca çocuğun iç dünyası, tutumları ve yaşadıklarını anlamlandırma şeklini gösterir ve bu da terapi yoluna çıkmadan önceki ilk duraktır, terapinin şekillenmesine yardımcı olur.

Projektif testi uygulayan testörler resmi anlamlandırırken kendi algılarından da etkilendiği için resimde ne anlatmak istediği mutlaka çizen çocukla konuşmak, onun kendi resmini yorumlaması istenmelidir çünkü önemli olan çocuğun kendini anlatmasıdır.

Kendini anlatan çocuk bir nebze de olsa içindekileri döktüğü için rahatlamış da olsa hala bir çözüm yolu bulamadığı için sorun tam olarak çözülmüş sayılmaz. Çocuğa en uygun terapiye yönlendirilip aklındaki soru işaretlerini gidermek ve hayatının geri kalanında da kullanacağı hayat becerilerini kazandırmak adına önemlidir.

Bu süreçte yanınızda olacak bir uzman arıyorsanız ister sesli ister görüntülü online terapi desteği için bize ulaşabilir, istediğiniz yerde istediğiniz zaman terapiye başlayabilirsiniz.