Alınganlık

Buluttan nem kapmak. Bu deyimi daha önce bir arkadaşınız için kullandınız mı? Ya da sizin için kullanıldığını işittiniz mi? Alıngan insanları ifade etmek için kullanılan bu deyimi daha detaylı anlamak ister misiniz? O halde sizi yazımızı okumaya davet ediyoruz. 

Aşırı alınganlık nedir?

Size yapılan bir eleştiri karşısında kendinizi kötü hissediyor, sosyal ortamda sizinle alakalı yapılan bir şakayı küçük düşürülmek olarak algılıyor, kendinizi sık sık insanlara kırılmış buluyorsanız aşırı alıngan olabilirsiniz. 

Aşırı alınganlık TDK’da kişinin öz güven eksikliği nedeniyle kendisine yöneltilen eleştirilere aşırı tepki gösterme durumu olarak tanımlanan, sosyal ilişkileri zedeleyen ve hayat kalitesini düşüren bir düşünce tarzıdır. Eğer siz de böyle bir insansanız ve alınganlık sorununuz artık ilişkilerinizi zedeleyecek seviyeye ulaştıysa gelin öncelikle bu problemin nedenlerini bir araştıralım.

Aşırı Alınganlığın Nedenleri 

Bir problemi çözmek öncelikle probleme neden olan sorunları anlamakla mümkündür. Davranışlarımızın altında yatan nedenleri fark etmeden davranışlarımızı değiştirmemiz mümkün değildir. O halde aşırı alınganlığa sebep olan nedenleri sıralayalım.

• Öz güven eksikliği
• Öz değer eksikliği
• Durumları kişiselleştirme 
• Kurban psikolojisini hayata entegre etme 
• Onaylanma isteği
• Eleştiriyi kabul edememe 
• Şüphecilik
• Geçmişten gelen travmatik olaylar 

Aşırı Alıngan İnsanların Özellikleri

‘Acaba ben çok mu alınganım?’ sorusunu kendinize sık sık soruyorsanız aşağıda sıralanan özelliklerin sizde de var olup olmadığını test edin. Eğer bu özelliklerden birkaçını kendinizde buluyorsanız olması gerekenden fazla alıngan olabilirsiniz.

Aşırı alıngan insanlar:

•  Kendilerine karşı yapılan eleştirileri bir saldırı olarak algılar ve hemen savunmaya geçerler.
•  Kendisine karşı söylenmiş bir sözü ya da yapılan bir davranışı kişiselleştirme eğilimindedirler.
•  Olumsuz duyguları çok sık yaşar ve bırakmakta güçlük çekerler.
•  Reddedilmekten korkarlar.
•  Kendilerini sık sık başkalarıyla karşılaştırırlar.
•  Başkalarının kendileriyle alakalı ne düşündüğünü çok önemserler.
•  Zihin okuma çabasına girerler.
•  Toplu ortamlarda çekingen bir tavır sergiler ve kendilerini rahatsız hissederler.
•  Şaka kaldıramazlar.
•  Güven problemi yaşarlar.
•  Alınganlık nedeniyle sık sık uyku düzensizliği, stres, gerginlik gibi sorunlarla uğraşmak zorunda kalırlar.

Aşırı Alıngan İnsanlara Karşı Yapılması Gerekenler

Karşı tarafın iyiliğini ve gelişmesini isteyerek onlara söylediğiniz sözler bazen hassas bir insanı, özellikle bu sözler sevdiği bir insandan geliyorsa, çok daha fazla etkileyebilir ve o kişinin günlerce uykusuz kalmasına dahi neden olabilir. Bu yüzden şu saydığımız davranışlara dikkat etmek hayatınızdaki alıngan yapıda olan insanla ilişkinizi olumlu yönde etkileyecektir. 

• Karşı tarafı motive etmek için eleştiriyi bir araç olarak kullanmayın. Alıngan insanlar için eleştiri silah gibidir. Eleştiri bu insanları motive etmek yerine odaklanmasını engelleyerek bu insanları dibe çeker. Unutmayın, alıngan insanlarda başarı ve eleştiri ters orantılı olarak çalışır.
• Onları hassaslıkla ve duygusallıkla suçlamayın. Dünyadaki olumsuzluklar onları sizi etkilediğinden çok daha fazla etkilediği için duygusallık bu insanlar için kaçınılmazdır. Bu nedenle bu insanları abartmakla, fazla duygusal olmakla suçlamayın.
• Onlara değişmeleri güçlenmeleri gerektiğini söylemeyin. Aşırı alınganlık bir engellilik hali değildir, zayıflık ve güçsüzlük olarak algılayarak sürekli o insanı değiştirme çabası içerisinde olmayın.
• Alıngan insanlara trip atarcasına imalı bir yaklaşımda bulunmayın. Sizin ufak bir imanız o insanın içinde çok daha fazla büyüyerek kırgınlığa neden olabilir. 
• Kalp kırıcı şakalardan uzak durun. Duygusallığıyla, fiziksel görünümüyle dalga geçmeyin.
• Devamlı olarak öneri vermeyin, yönlendirme çabası içerisinde olmayın. Devamlı önerinin bu insana kendini suçlu hissettirmekten başka bir faydası olmayacaktır.
• Bir süre yalnız kalmasına müsaade edin. Bu insanların yalnız kalma isteklerini yargılamayın. Sosyal fobi olarak görmeyin, unutmayın her insanın yalnız kalmaya ihtiyacı olabilir. 
• Soru sorarken dikkat edin. Hassas konularda yorum yaparken, sorular sorarken dikkatli olun. 
• Üzüldüğü, kırıldığı şeyleri küçümsemeyin. ‘İnsanlar neler yaşıyor bunu mu takıyorsun?’ diyerek derdini kıyaslamayın. Sizin için önemsiz olan bir konu o insanın ruhunu derinden etkileyebilir.
• Yargılamayın. Olumsuz duygular güçsüzlüktür düşüncesiyle yaklaşmayın.

İş Hayatında Aşırı Alıngan İnsanlar

İşyerinde birini eleştirmek ya da üstün astına emir vermesi oldukça normal karşılanan olaylardır. Ancak bunlar alıngan bir kişinin gözünde çok büyük ve kırıcı olgulara dönüşebilir. Ki bu da hem alıngan bireyin kariyerini olumsuz etkileyecek hem de işyerinin işleyişinde aksaklıklara neden olacaktır. 

Farz edelim ki aşırı alıngan bir bireyin yaptığı bir proje üstü tarafından beğenilmesin. Burada beğenilmeyen projedir. Ancak üst pozisyondaki kişi bunu ifade ettiğinde alıngan birey muhtemelen kişisel algılayacak ve yapılan dozunda eleştirileri dahi saldırı olarak kabul edebilecektir. Bu örnekler daha birçok konuda çoğaltılabilir.

Aşırı Alıngan İnsanlarla İlişki Sürdürmek

Genellikle şikayetçi bir yaklaşımla hayat sürdüren aşırı alıngan insanlar, sosyal yaşamlarında kendilerini yalnızlaştırır ve tabiri caizse yalnız kalmaya mahkum hale getirirler. Etrafınızda bu tip bir karakter özelliği gösteren bir arkadaşınızı düşünün. Onunla vakit geçirmek size keyif vermekten ziyade stres ve gerginlik anlamına geliyor öyle değil mi? 

Şaka yapma amacıyla söylediğiniz en ufak bir söz veya küçük bir eleştiri ilişkinizi zedeliyor. Onun rahatsız olduğunuz bir özelliğini ona söylediğinizde aşırı tepkiyle karşılaşıyor, sürekli yanlış bir şey söylerim korkusuyla tetikte oluyor ve dolayısıyla geçireceğiniz kısacık zamandan keyif alamıyorsunuz.

Bu nedenle aşırı hassas insanlarla bir ilişki sürdürmek sizin için yıpratıcı olabilir. İnsanlar ilişkilerinde doğal olmak, rahat bir şekilde iletişim kurabilmek ve kendini anlatabilmek ister. Ancak aşırı alıngan ve dolayısıyla hassas bir bireyle karşı karşıya olduğundan bu, kişi için çok da kolay olmayabilir. Dolayısıyla yalnızca ikili ilişkilerde değil sosyal hayatta karşımıza çıkan tüm ilişki türlerinde aşırı alınganlık problemlere neden olacaktır. Ancak bu temelde ilişkiyi kesmek için yeterli bir sebep değildir. 

Bunun yerine ilişki kurduğunuz insana bu konuda yardımcı olmak, onu yargılamadan eğer ihtiyacı varsa psikolojik destek almaya yönlendirmek yapılabilecek en doğru şey olacaktır. 

Aşırı Alınganlığın Neden Olabileceği Psikolojik Bozukluklar

• Depresyon: Aşırı alıngan bir birey kendine yapılan en ufak bir eleştiriyi saldırı olarak kabul edebilecek düzeydedir. Dolayısıyla biri tarafından eleştirildiğinde bunu kocaman bir problem haline getirip, kendine söylenmeyen sözleri daha üstüne alınarak günlerce bunlar üstüne düşünebilir. Bu kadar her şeyi kafasına takmasının sonucu da depresyon belirtileri göstermek olabilecektir. 
• Anksiyete: Aşırı alıngan kişiler bir süre sonra sürekli eleştirileceği, bir ortamdan dışlanacağı, insanların kırıcı davranacağı kaygılarını yaşayabilir. Bu kaygılar yoğunlaştığında anksiyete bozukluğuna neden olabilecektir. 
• Yeme bozuklukları: Aşırı alınganlığın dozu olması gerekenden yüksek bir seviyeye ulaştığında karşı taraftan kilosuyla ilgili bir eleştiri aldığını farz edelim. Bunun sonucu muhtemelen yediği şeylerden aşırı kısmaya, anoreksiya nervoza ya da bulimia nervoza gibi yeme bozukluklarına neden olacaktır. 

Aşırı Alınganlıktan Kurtulmak İçin Neler Yapılabilir?

Öncelikle bir durum üzerinden gidelim. Olayda gerçekten alınmayı gerektiren bir durum var mı diye düşünerek işe başlayabilirsiniz.

İkinci olarak o anki hissinizin gerçekten karşı tarafın söylediği sözden ya da yaptığı hareketten mi kaynaklandığını yoksa geçmişte sizi üzen travmatik bir olaydan dolayı duygusal olarak tetiklenmekten mi kaynaklandığını belirlemeniz gerekir.

Alındığınız konuya bir dönmelisiniz. Şimdi bir bakalım, karşı tarafın söylediği sizi kıran söz kendinizi eksik hissettiğiniz daha doğrusu eksik olduğunuzu bildiğiniz bir konuyla mı alakalı? O halde şunu düşünün; karşı taraf sizin kendinizde eksik bulduğunuz o şeyin genellikle farkında bile değildir, hatta sizin yaralı olduğunuz alanı bilmek zorunda da değildir. Bir şeye alındığınız zaman bu noktayı kendinize hatırlatmanız gerekir. 

Alınmanıza sebep olacak o söz söylendiğinde hemen savunmaya geçmek yerine bir durup beklemeyi deneyin ve olaya mantıklı yaklaşmaya çalışın.

Gurur yapmak her zaman iyi bir olgu değildir. Tepkisiz kaldığınızda kendinizi kötü hissetmeyin. Geri adım atmaktan korkmayın.

İnsanların mimiklerinden anlam çıkarmaya son verin. Zihin okumayı bırakıp kafanızdaki şüpheyi karşı tarafa sorun ve netleştirin.

Olayları kişiselleştirmek yerine dışsallaştırmaya gayret edin. Bu dünyadaki her şey sizinle ilgili olamaz öyle değil mi?

Siz tabiri caizse ince düşünen biri olabilirsiniz ancak herkesin sizinle aynı hassasiyette olamayacağını kabul edin . 

Eğer siz de hayatınızda pek çok olumsuzluğa sebebiyet veren alınganlıktan kurtulmak istiyorsanız bu konuda bir uzmandan yardım alabilirsiniz. 

Aşırı Alınganlık ve Psikoterapi

Aşırı alınganlık kısa vadede büyük bir problem gibi görünmeyebilir. Ancak uzun vadede kişinin ve çevresindekilerin hayatını büyük ölçüde olumsuz etkileyecek bir problem haline gelir. Böyle bir durumda yukarıda da sözünü ettiğimiz gibi kişinin genel olarak hayat kalitesi düşecek, kariyer hayatı olumsuz etkilenecek ve insan ilişkilerinde sorunlar ortaya çıkacaktır. 

Psikoterapi, kişide bu denli alınganlığın ortaya çıkmasının altında yatan sebepleri keşfetmek, bu sebeplerin meydana getirdiği olumsuz inançları kavrayarak bunları olumlu inançlara çevirmek ve sonucunda kişinin hassasiyetini ve alınganlığını normal düzeylere indirgemek konusunda kişiye yardımcı olacaktır. Online terapi ise tüm bunların yanında ayrıca yüz yüze terapiye göre daha uygun fiyatlarda seyretmesi, daha ulaşılabilir olması gibi konular açısından avantajlıdır. 

Dolayısıyla eğer alınganlığınızın günlük hayatınızı etkileyecek düzeylere ulaştığını düşünüyorsanız psikolojik destek almaktan çekinmemelisiniz. Psikologofisi alanında uzman psikologları ile her zaman yanınızdadır. Detaylı bilgi almak ve online terapi için bize ulaşabilirsiniz.