İçindekiler
Kişinin yaşam kalitesini oldukça negatif etkileyen psikolojik bozukluklardan biri olan aleksitimi oldukça sık rastlanan durumlardandır. Kişilik özelliği mi psikolojik bozukluk mu tartışmaları hala süren aleksitimi hakkında bilinmesi gerekenleri sizler için derledik.
Aleksitimi nedir?
Aleksitimi halk arasında daha çok duygu körlüğü adı ile bilinir. Aleksitimi kendi duygularını tanımlarken ve ifade ederken zorluk çekmek tabiri caizse derdini anlatamamak olarak ifade edilebilir.
Aleksitimi kişinin ilişkilerini, günlük hayatını, bağlanma stilini etkilemektedir.
Aleksitimi belirtileri
Aleksitimi belirtilerini tanımlamak diğer psikolojik bozukluklara nazaran daha zor olabilir. Ancak ortaya çıkan bazı belirtiler şöyledir:
- Sinirlilik hali
- Boşluk hissi
- Languishing semptomları
- Rahat hissetmemek
- Hayal kuramamak
- İnsanlara mesafeli davranmak
- Hayattan zevk alamamak
- Jest ve mimikleri ayırt etmede zorluk çekmek
- Sevgiyi ifade etmede güçlük
- Yoğun stres
Aleksitimi neden olur?
Aleksitimi birden çok nedenle ortaya çıkabilir. Bu nedenlerden öne çıkanları şöyledir:
- Çocukluk döneminde ilgisiz, sevgisiz ve baskıcı bir ailede büyümek
- Asosyal bir insan olmak
- Yaşıtlar tarafından dışlanmak
- Mobbinge maruz kalmak
- Beyinde duyguları işleyen bölümün çalışmasında aksaklık yaşanması
- Düşük eğitim seviyesi
Aleksitimi bozukluğunun olası sonuçları
Aleksitimi diğer birçok hastalıkla da ilişkili bir hastalıktır. Bu psikolojik bozuklukluklar kimi zaman aleksitimi bozukluğunun sonucu olurken kimi zamanda aleksitimi bozukluğunu tetikleyen bir faktör halini alabilir.
- Depresyon
- Bedensel hastalıklar (migren, fıtık vs.)
- Antisosyal kişilik bozukluğu
- Somatoform bozukluk
- Anksiyete bozuklukları
- Alkol ve uyuşturucu madde bağımlılığı
- Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB)
Aleksitimi riskini artıran faktörler
- Erkeklerde aleksitimi görülme riski kadınlara göre daha fazladır. Bunda toplumsal rollerin etkisi olduğunu söyleyebiliriz.
- Ayrıca yaş arttıkça aleksitimi riski de artmaktadır.
- Çekingenlik, sessizlik gibi karakteristik özellikler de aleksitimi riskini artıran faktörler arasındadır.
Aleksitimi bozukluğuna sahip bireylere nasıl davranılmalı?
Çevrenizde aleksitimi bozukluğu olan bir kişi varsa ona karşı davranışlarınıza dikkat etmelisiniz. Aleksitimi bozukluğunun insanları yoğun kaygıya, depresif ruh haline, anksiyete bozukluklarına, alkol ve uyuşturucu madde bağımlılığına sürükleyen bir sürece ittiğini unutmamalısınız. Ayrıca aleksitimi hastalığı olan kişilerin duygularını belirtmeme ve mesafeli duruş gibi özelliklerini kendileri seçmediği; bunların hastalığın semptomları olduğu da unutulmaması gereken noktalardır.
Aleksitimi bozukluğuna sahip bir arkadaşınıza nasıl hissettiğini sorabilirsiniz ancak hislerini yeterince ifade etmediğinde ona tepki göstermemeli; destek olmalısınız. Ayrıca iletişim ve kendini güzel ifade etme yeteneğinin gelişmesi için arkadaşınızı kendi sosyal ortamınıza davet etmek, onu yeni bir hobiyle tanıştırmak gibi jestler de aleksitimi bozukluğuna sahip birey için yapabilecekleriniz arasındadır.
Aleksitimi hastalığından kurtulmak
Aleksitimi bozukluğuna sahip bir kişiyseniz duygularınızı ifade etmek, üzüldüğünüz bir olayı bir insana anlatmak, kırgınlığınızı karşı tarafa iletmek sizin için normal insanlara nazaran çok daha zor olacaktır. Bu durum hayatınızı zamanla daha zor hale getirecektir. Ancak aleksitiminin hayatınızdaki etkilerini minimuma indirmek için yapabileceklerinizi sizler için sıraladık.
- Yazın. Duygularınızı kağıda dökmek sesli ifade etmeye nazaran daha kolay olabilecektir. Yazı yazmak psikolojik sağlığınızı da olumlu yönde etkileyecektir.
- Spor yapın. Aleksitimi depresif belirtiler ortaya çıkarabilen psikolojik bozukluklardandır. Spor yaparken salgısı artan serotonin hormonu sayesinde bu belirtilerden kurtulabilirsiniz.
- Nefes egzersizleri yapın. Nefes egzersizi yapmanın insan psikolojisine olan olumlu etkileri son zamanlarda herkes tarafından bilinen bir gerçek halini almıştır. Ayrıca meditasyon yapmak da yine aleksitiminin meydana getirdiği depresif ruh halinden kurtulmanıza yardımcı olacaktır.
- Yeni hobiler edinin. Yeni uğraşlar edinmek, bir hobiye sahip olmak psikolojinizi olumlu yönde etkileyecektir.
- Sosyalleşin. Sosyalleşmek ve yeni ortamlara girmek zamanla kendinizi daha iyi ifade etmenize yarayacak ve aynı zamanda depresif ruh halinden kurtulmanızı sağlayacaktır.
Aleksitimi tanı ve tedavisi
Aleksitimi tanısı oldukça dikkatli yapılması gereken ve semptomların hassaslıkla gözlemlenmesini gerektiren bir psikolojik durumdur. Bunun için belirtiler, vücuttaki birtakım ağrılar ve kandaki stres hormonlarının seviyesi bir uzman tarafından gözlenmeli ve böylece hastalığın tanısı yapılmalıdır.
Aleksitiminin tedavisi ise duruma göre ilaçla yapılmaktadır. Tedavi uzun bir süreç olabilir. Ayrıca ilaç tedavisine ancak bir doktorun karar verebileceği unutulmamalıdır
Aleksitimi tedavisi çoğu zaman psikoterapi ile desteklenmektedir. Psikoterapi hem tedavi sürecini hızlandıracak hem de sürecin daha verimli ilerlemesini sağlayarak aleksitimi bozukluğuna kökten çözüm üretilmesine yardımcı olacaktır. Duyusal psikoterapi ve bilişsel davranışçı terapi günümüzde aleksitimi için en çok tercih edilen terapi türleridir.
Yazar :
Psikolog
Eren Artun Ergül
Merhabalar ben Psikolog Eren Artun Ergül. Ege Üniversitesi Psikoloji Bölümü mezunuyum. 14 yıllık mesleki tecrübem ve aldığım çeşitli psikoterapi eğitimleri ile zor günler yaşadığınız bu süreçte sizlere destek olmak istiyorum. Bilişsel Davranışçı Terapi, Şema Terapi ve Kabul ve Kararlılık Terapisi (A... Devamını Oku
Kullanıcı Yorumları